K. J.

Grupa NVO: Mitropolit produbljuje podjele i jača revizionističke narative koji su prijetnja društvu

Nekoliko nevladinih orgnizacija i građanskih aktivista zabrinuti su i oštro osuđuju izjave mitropolita crnogorsko-primorskog Joanikija, kojima on veliča Pavla Đurišića, komandanta četničkog pokreta u Crnoj Gori i dokazanog ratnog zločinca, naveli su oni u saopštenju.

Mitropit Joanikije je, kažu, takve ocjene izrekao nedavno tokom vjerskih obreda u Podgorici povodom davanja počasti jasenovačkim žrtvama i na teritoriji bosanskohercegovačkog entiteta Republika Srpska.

"Nazivajući Djurišića „velikim junakom“ i osobom „nepobjedivog karaktera“, mitropolit Joanikije je ignorisao relevantne istorijske izvore koji nedvosmisleno potvrđuju njegovu saradnju sa fašističkim i nacističkim okupatorima, odgovornost za masovne zločine i etničko čišćenje muslimanskog stanovništva. Takve izjave ne samo da vrijeđaju sjećanje na žrtve, već predstavljaju i opasan pokušaj istorijskog reviozionizma u funkciji savremenih političkih i identitetskih manipulacija", istakli su u saopštenju.

Zbog, kako kažu, kontinuiteta sličnih manipulacija, podsjećaju javnost na dokumentovane činjenice iz biografije Pavla Đurišića, a kako bi se spriječilo dalje izvrtanje istorije.

"Naime, u januaru 1942. godine, četničke jedinice pod njegovom komandom, uz pomoć italijanskih trupa, napale su partizane kod Berana. Mjesec kasnije, sa ustaškim jedinicama, učestvuju u napadima kod Foče. Dalje, prilikom ulaska u Kolašin, 23. februara 1942. godine, Đurišićevi četnički odredi formiraju zloglasni kolašinski zatvor kroz koji je mučeno oko 2 000 zarobljenih partizana, a samo u jednoj egzekuciji na Brezi strijeljano je njih 74. Taj zatvor je zatvoren tek 13. maja 1943. godine. U avgustu 1942. godine, stavio se pod italijansku fašističku komandu. “Vaš stav prema okupatoru ima biti lojalan i upravljen tačno po naređenjima ove komande. Nikakvih akcija ne smete preduzeti da prethodno ne obavijestite njihovu (tj. talijansku — prim aut.) komandu o njima, ” stoji u naredbi koju je 30. avgusta 1942. godine poslao svim svojim jedinicama", napisali su u saopštenju.

Na osnovu naređenja Draže Mihailovića, dodaju, Đurišićevi četnici su sproveli etničko čišćenje muslimanskog stanovništva sjevera Crne Gore.

"Prvi pokolji su počeli 28. novembra 1942. godine u Bukovici kod Pljevalja, da bi 4. i 5. januara 1943. godine sproveli kampanju terora u Pljevljima, Sjenici, Peći i Kolašinu. Prema njegovom vlastitom izvještaju, od 4. do 10. januara 1943. godine, ubijeno je 400 muškaraca i 1000 žena i djece, a spaljena su 33 sela. Nastavak te akcije uslijedio je 29. januara 1943. godine, sa fokusom na prostor Pljevalja , Čajniča i Foče. Najkrvavije operacije izvedene su između od 4. do 7. februara 1943. godine, a već 13. februara 1943. godine Pavle Đurišić izvjestio je Dražu Mihajlovića da je u akciji ubijeno 1 200 naoružanih muškaraca i oko 8 000 žena, staraca i djece", piše u saopštenju.

Prema izvještaju Zemaljske komisije Crne Gore za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača, u zločinima prema muslimanskom stanovništvu - samo u okolini Pljevalja i to samo u februaru 1943. godine - ubijeno je 1 352 ljudi, od kojih 245 odraslih muškaraca i 1 107 žena i djece.

"U izvještaju stoje i opisi ubistava, i to da je „90% žrtava bilo prije ubistva mučeno, bodeno noževima, žene silovane, često od pedesetak četničkih razbojnika, da bi ih onda bacili u njihove kuće, da zajedno sa njima izgore“. U okolini Pljevalja uništeno je 127 sela i zaseoka, spaljeno 1 508 kuća i 4484 pomoćna objekta. Od 1943. godine otvoreno sarađuje s nacističkom Njemačkom. “Đurišićevo junaštvo” ovog perioda oslikava i zločin od 23. jula 1944. godine, u mjestu Lazine pored Danilovgrada, kada su četnici strijeljali 52 pripadnika KPJ i SKOJ-a, odnosno pripadnika komunističke omladine", ističe se u saopštenju.

Kako navode, za lojalnost nacistima Pavle Đurišić, kao četnički komandant i potpukovnik generala Nedića, 11. oktobra 1944. godine odlikovan je ordenom Željeznog krsta, najprestižnijim vojnim odlikovanjem nacističke Njemačke koje je dodjeljivano isključivo uz odobrenje Adolfa Hitlera.

"U martu 1945. dolazi u sukob sa Dražom Mihailovićem i sklapa savez sa kolaborantom Sekulom Drljevićem. Ubrzo je došlo do svađe između njih dvojice koju su iskoristile ustaše. Nedugo potom biva izdan i likvidiran u logoru Jasenovac – od strane svojih bivših saradnika. U demokratskom i civilizovanom društvu, crkveni velikodostojnici i politički akteri bi morali nositi odgovornost za izgovorenu riječ. Ako zaista žele odati počast žrtvama jednog od najvećih zločina u Evropi, to moraju činiti iskreno, dostojanstveno i bez skrivenih političkih motiva. Pominjanje Pavla Đurišića u tom kontekstu, kao i dodatno veličanje, predstavlja uvredu istinskih jasenovačkih žrtava, koje su stradale od ustaškog režima upravo zato što nisu sarađivali s okupatorima, za razliku od Đurišića", napisali su.

Kako ističu, pokušaji da se rehabilituju odgovorni za ratne zločine, ne doprinosi suočavanju s prošlošću ni pomirenju.

"Naprotiv, to produbljuje podjele i jača revizionističke narative koji su prijetnja građanskom društvu. Pozivamo sve vjerske i političke autoritete u Crnoj Gori i regionu da se suzdrže od pokušaja prekrajanja istorije zarad partikularnih ciljeva, da jasno osude ratne zločine i njihove počinioce, te da se zalažu za kulturu sjećanja koja poštuje činjenice, dostojanstvo žrtava i univerzalne vrijednosti humanosti", navodi se u saopštenju koje potpisuju Centar za građansko obrazovanje (CGO), Akcija za ljudska prava (HRA), Udruženje profesora istorije Crne Gore – HIPMONT, Antifašisti Cetinje, Centar za žensko i mirovno obrazovanje ANIMA, te građanske aktivistkinje Dina Bajramspahić i Jovana Marović.