Oliver Piper  [ DW ]

31. 12. 2024. 10:03

Kutak za Maska: Debata oko jednog teksta

Šta je američki tehnološki milijarder napisao u svom gostujućem komentaru?

Nakon što je Ilon Mask nekoliko dana ranije na svojoj mreži X objavio da samo AfD može spasiti Njemačku, Trampov savjetnik je svoj stav detaljnije iznjeo u tekstu za novine. Mask tvrdi da Alternativa za Njemačku može spriječiti da zemlja postane sjenka svoje nekadašnje veličine.

„Njemačka se previše uljuljkala u osrednjosti – vrijeme je za hrabre promjene, a AfD je jedina stranka koja otvara taj put."

AfD je, prema Maskovim riječima, „poslednja iskra nade za zemlju" koja se nalazi na ivici „ekonomskog i kulturnog kolapsa". Jedino ova stranka, kako tvrdi, može oživjeti njemačku ekonomiju i spriječiti gubitak identiteta kroz „kontrolisanu politiku imigracije".

„Onima koji osuđuju AfD kao ekstremističku, poručujem: Nemojte da vas zavara etiketa koja joj je prilijepljena", zaključuje Mask, ukazujući na činjenicu da liderka AfD-a, Alis Vajdel, ima partnerku iz Šri Lanke. „Da li vam to zvuči kao Hitler? Ma ajte molim vas!"

Kakve su bile reakacije na Maskov komentar za „Velt am Zontag"?

Reakcije su bile oštre i negativne. Predsjednik njemačkog novinarskog saveza (DJV), Mika Bojster, upozorio je redakcije da se ne smiju instrumentalizovati tokom izborne kampanje i da pažljivo postupaju s gostujućim komentarima. Izjavio je: „Njemački mediji ne smiju da budu zloupotrebljeni kao glasnogovornici autokrata i njihovih prijatelja."

Kandidat CDU za kancelara, Fridrih Merc, opisao je Maskov poziv na podršku AfD-u kao „agresivan i arogantan" i istakao: „Ne mogu da se sjetim sličnog slučaja u istoriji zapadnih demokratija, gdje se neko iz prijateljske zemlje ovako miješao u izbornu kampanju."

Generalni sekretar SPD-a, Matijas Mirš, izjavio je za „Handelsblat" da je „sramotno i opasno" što je Špringerov izdavački koncern uopšte omogućio Masku da promoviše AfD na njihovoj platformi. Ocijenio je da ovaj događaj pokazuje dokle su sve prodrle desničarske mreže.

Lider SPD-a, Lars Klingbajl, optužio je Maska da želi da unese haos u Njemačku i uporedio ga s Vladimirom Putinom: „Obojica pokušavaju da utiču na naše izbore i svjesno podržavaju neprijatelje demokratije iz AfD-a."

Koju strategiju slijedi Ilon Mask ovakvim izjavama?

Najbogatiji čovjek na svijetu prvenstveno je fokusiran na sopstvene ekonomske interese. U svom članku za „Velt am Zontag" pohvalio je AfD zbog njihovih planova za „smanjenje prekomjerne državne regulacije, smanjenje poreza i deregulaciju tržišta." Od toga bi mogla da ima koristi i njegova fabrika u Brandenburgu, prva fabrika električnih automobila Tesla u Evropi.

Pored ekonomskih interesa, Mask s 200 miliona pratilaca na globalnom nivou ima i političku agendu usmjerenu na jačanje desničarskih snaga. Navodno je britanskom desničarskom populisti Najdželu Faražu ponudio 95 miliona evra donacija za podršku njegovoj stranci.

Mask takođe održava bliske veze s italijanskom premijerkom Đorđom Meloni i njenom desničarskom strankom „Braća Italije". Povodom sudski blokiranih planova italijanske vlade za smještanje migranata u Albaniji, napisao je na X platformi: „Te sudije moraju da odu."

Kroz podršku AfD-u u Njemačkoj savjetnik Donalda Trampa može djeluje kao onaj koji otvara ekstremno desničarskim snagama, povećavajući njihovu vidljivost i legitimizujući njihove narative.

Koju ulogu igraju „Velt" i izdavačka kuća Aksel Špringer u debati o Masku?

„Velt" je osnovan 2.aprila 1946. u britanskoj okupacionoj zoni, a 1953. ga je preuzeo izdavač Aksel Špringer. Danas je Špringerova izdavačka kuća multimedijalno aktivna u preko 40 zemalja. Posebno putem tabloida „Bild", najviše kritikovanog lista od strane njemačkog Savjeta za štampu ima veliki uticaj na političke debate u Njemačkoj.

Maskov gostujući članak izazvao je velike unutrašnje polemike u tom konzervativnom mediju. Postavilo se pitanje da li se objavljivanjem podržava pluralizam mišljenja ili je zloupotrebljen kao platforma za autokrate i njihove saveznike. Šefica odeljenja za komentare, Eva Mari Kogel, najavila je ostavku.

Iako nije potpuno jasno kako je tekst dospio u novine, poznato je da je direktor Špringera, Matijas Defner, Maskov obožavalac i da ga lično poznaje. Defner je ranije iznosio kontroverzne stavove o klimatskim promjenama i pandemiji Kovida-19, a postoje i dokazi o njegovim pogrdnim izjavama o istočnoj Njemačkoj i pokušajima da pred poslednje izbore utiče na izvještavanje „Bilda" u korist FDP-a.

Defner je takođe kritikovao novinarstvo u Njemačkoj, rekavši da su „elitni mediji" nepravedni prema AfD-u. Zato se Maskov članak za „Velt am Zontag" može shvatiti kao pokušaj normalizacije desničarskih populističkih ideja u Njemačkoj.