B.B. [ Euronews ]

Djelovi Evrope se suočavaju sa sušom nakon rekordno toplog proljeća

Više od 40 odsto Evrope trenutno se suočava sa nekim oblikom suše, pokazuje najnoviji zvanični izvještaj. Djelovi jugoistočne Španije, Kipra, Grčke i područja širom jugoistočnog Balkana nalaze se pod najvišim stepenom "uzbune", prema izvještaju Evropske opservatorije za sušu (EDO) za period od 11. do 20. maja.

Međutim, "upozorenje" na sušu takođe je na snazi u velikim djelovima sjeverne i istočne Evrope, nakon proljeća koje je oborilo rekorde po suvoći i toploti, izazvanih klimatskim promjenama.

Mart je bio najtopliji zabilježen u Evropi do sada, a neke zemlje su imale najsušniji mart ikada, saopštila je ranije Evropska služba za klimatske promjene Kopernikus (C3S).

Ukupno 1,6 odsto teritorije 27 zemalja EU (bez Madeire, Azora i Kanarskih ostrva), kao i Velike Britanije, nalazi se u uslovima uzbune, pokazuju podaci Evropske opservatorije za sušu (EDO). Prema njihovoj klasifikaciji, to znači da vegetacija pokazuje znake stresa, zemljište nema dovoljno vlage (što već predstavlja upozorenje), a količina padavina je ispod prosjeka, piše Euronews.

Situacija je posebno ozbiljna u djelovima Mediterana koje turisti rado posjećuju, kao što su grčka ostrva Santorini i Mikonos. Na tim mjestima voda mora da se doprema iz Atine ili prečišćavati u postrojenjima za desalinizaciju kako bi se obezbijedile osnovne potrebe poput punjenja bazena i tuševa.

Prekomjerni turizam okrivljuje se za pogoršanje problema.

"Turistički sektor je neodrživ i ne postoji nikakvo planiranje. To dovodi do ogromnog porasta potražnje za vodom tokom ljeta", izjavio je Nikitas Milopulos, profesor upravljanja vodnim resursima na Univerzitetu u Tesaliji, za britanski Sky News.

Međutim, dodao je da je poljoprivreda znatno veći potrošač vodnih resursa u zemlji, pri čemu situaciju dodatno pogoršavaju rasipanje i izostanak efikasnih politika.

Zabrinutost za poljoprivredu u zemljama pogođenim sušom

Evropska opservatorija za sušu (EDO) upozorava da se uslovi uzbune brzo šire na velike djelove Ukrajine i susjednih zemalja, ugrožavajući usjeve i vegetaciju.

Ukrajina je jedna od najbrže zagrijevajućih zemalja u Evropi, sa prosječnom temperaturom za 2023. godinu koja je za 2,7 stepeni viša od prosjeka iz perioda 1951-1980. Kao jedan od glavnih izvoznika žitarica, suša u Ukrajini ima ozbiljne posljedice po globalne zalihe hrane. Sušni talas pogađa i djelove Poljske i Slovačke.

Uslovi uzbune i dalje su prisutni u zapadnoj, jugoistočnoj i centralnoj Turskoj, sjevernom i zapadnom dijelu Sirije, Libanu, Izraelu, Palestini, djelovima Jordana, sjevernom Iraku, Iranu i Azerbejdžanu.

U sjevernoj Africi, uslovi uzbune i upozorenja traju već duže od godinu dana.

Široka upozorenja na sušu u sjevernoj Evropi

Prema Kombinovanom indikatoru suše (CDI) Evropske opservatorije za sušu (EDO), 39,6 odsto zemalja EU-27 i Velike Britanije ima aktivno upozorenje na sušu.

Tokom desetodnevnog perioda od 11. do 20. maja, temperature u sjevernoj Evropi bile su iznad sezonskog prosjeka.

Da li klimatske promene pogoršavaju sušu?

Globalno zagrijevanje pogoršava sušu u nekim djelovima svijeta, uključujući područje oko Mediterana. Naučnici iz organizacije World Weather Attribution otkrili su da je raširena suša iz 2022. godine, na primjer, postala 20 puta vjerovatnija usljed klimatskih promjena.

Iako će biti potrebno vrijeme da se sprovede slična studija za proljeće 2025, nema sumnje da klimatske promjene pogoršavaju suše povećavajući temperature i mijenjajući "režime padavina", kako ističe Andrea Toreti, koordinator Copernicus Evropskih i Globalnih opservatorija za sušu.

Regioni koji su ranije mogli da se oporave ili nadomjeste manjak vode u toplijim sezonama i pripreme za ljeto, sada ne mogu da se oslone na padavine na isti način, rekao je Toreti za Euronews Green.

"Danas je ta ravnoteža promijenjena", rekao je on.