Tufik Softić

Smanjuje li se poroznost crnogorskih granica?

Incident na granici sa Albanijom ne teritoriji opštine Plav, koji se dogodio prošlog mjeseca kada su mladići iz Albanije koji su nesmetano ušli duboko u teritoriju Crne Gore i pretukli jednog policajca koji nije bio na dužnosti, aktuelizovao je pitanje bezbjednosti domaćih granica i ilegalnih puteva kojima se granica prelazi.

Granicni policajac iz Plava, o čemu je Portal RTCG pisao, fizički je napadnut od strane grupe mladića iz Albanije na planini Kofiljači, na Prokletijama, u vrijeme kada nije bio na dužnosti, odnosno kada je sa djecom brao borovnice. Sagovornik našeg portala iz granične policije tada je rekao rekao je da je mladić dobro prošao, sa lakim povredama, “samo zahvaljujući činjenici da su sa njim bila djeca, ali da situacijanije nije bila ni malo bezazlena”.

Dužina granice izmedju Crne Gore, Kosova i Albanije iznosi oko dvjesta kilometara, a da je porozna  govori podatak da samo na pojasu pojasu Crne Gore i Kosova, na području opština Rožaje, Berane, Andrijevica i Plav,  postiji makar sedam ilegalnih planinskih puteva kojima se zaobilaze zvanični carinski prelazi.

„Ti putevi su nekada dobro zamaskirani, ali ih je prema operativnim saznanjima i po koordinatama vrlo lako naći“ – kaže za na portal veoma dobro obaviješteni sagovornik.

Jedan od tih puteva vodi od sela Boge, iz Crne Gore, preko planine Hajle, do sela Hadžovići. Ovo selo čije su koordinate 2330-3169 veoma je poznato po švercu svih vrsta roba. Nalazi se praktično na samoj granici, malo unutar teritorije Kosova.

Drugi ilegalni put na crnogorsko-kosovskoj granici vodi od švercerski takođe dobro poznatog sela Bandžov, zatim preko Hajle do Rugovske klisure.

Treći put vodi preko sela Bjeluhe na Čakoru. To je nekadašnji prelaz koji je kontrolisala vojska. Danas nije u funkciji osim za švercere i kriminalce.

Prema riječima našeg sagovornik, ukoliko Bjeluhe „zataje“, onda na planini Čakor postoje još dva ilegalna švercerkska puta, sa takođe poznatim koordinatama. Ona se nalaze u blizini nekadašnjeg planinarskog doma na ovoj planini iznad Murine i Plava.

Još jedan ilegalni put kojim se zaobilazi granični prelaz na Kuli, na terotoriji opštine Rožaje, a kojim mogu da idu i cisterne sa naftom, malo prije carinskog prelaza ulazi u šumu, i silazi do sela Radavac na Kosovu.

„Ovi putevi naročito su frekventi i u punoj upotrebi u toku ljeta. Tu se koriste sva prevozna sredstva, od motokultivatora, traktora i „tamića“, odnosno malih kamiona, do šlepera. Zimi su u upotrebi konji i motorne sanke“ – objašnjava ovaj sagovornik.

Na području plavske opštine postoje i putevi koji vode prema Kosovu preko planine Bogićevice. Iz ove opštine se ilegalno može doći i do Albanije, a to je najlakše učiniti putem koji od Gusinja vodi preko sela Vusanje.

Južnije, u blizini Ulcinja, postoje najmanje dva ilegalna puta prema Albaniji i oba vode preko rijeke Bojane. Jedan od njih je u Gornjem Štoju, a drugi u Zoganju, odnosno na putu koji vodi prema Svetom Đorđu.

I prema drugim susjednim državama naša granica nije neprobojna, tako, primjera radi, ako se žele zaobići zvanični granični prelazi prema Hrvatskoj, onda se, kako kaže naš sagovornik, najčešće koriste putevi preko brda Ilinica ili Studeno, koji  izlazi na Viteljinu, kao i preko Ravnog Brijega, odnosno sela Dubravka ili Mrcine. Ovaj put je jedan od starih puteva, ali je veoma dobro očuvan.

Iz Crne Gore se prema Bosni i Hercegovini ilegalno najčešće prelazi preko pet do šest puteva, koji vode iz više opština. Jedan od poznatijih policijski neobezbijeđenih puteva je onaj kojim se od Risna i Graba, preko Kruševice stiže do Trebinja. 

Riječ je o starom austrougraskom putu. Makar dva ilegalna puta prema Bosni i Hercegovini vode iz pravca Nikšića. Jedan je preko sela Crkvice i tim putem se stiže do Bileće, a drugi put je Grahovo – Nudo – selo Aranđelovo, koji vodi do Trebinja.

Za Bosnu i Hercegovinu se ilegalno može stići i sa područja Pljevalja. Jedan od tih puteva vodi preko planine Kovač, i izlazi na Čajniče. Drugi je onaj koji vodi prema Foči ili Srbinju, preko Krnje jele i sela Šula. Iz Pljevalja se može ilegalno i za Srbiju, neobezbijeđenim putem preko Jabuke. Za Srbiju se ilegalno ide i putem preko Trešnjevice kod Bijelog Polja, ali i starim putem od Petnjice preko udaljenih sela Savin Bor i Kruščica. 

 Osim što ih nerijetko koristi lokalno stanovništvo, sve ove, i mnoge duge manje puteve u vidu pješačkih staza, veoma dobro poznaju i koriste šverceri za prenos kako akciznih roba, tako i droge i naoružanja, ali i sve češće trafikinga, odnosno šverca migranata.

Crne Gora uz podršku međunarodnih eksperata radi na tome da otkrije i obezbijedi ilegalne granične puteva, ali incident u Plavu govori u prilog tome da to nije još uvijek potpuno i da je, sasvim sigurno, potrebno uvećanje broja pripadnika granične policije. 

U tom cilju je Crna Gora potpisala prije dvije godine Sporazum sa Rvropskom unijom prema kojem će uz policiju i Vojsku, kompletnu granicu sa susjedima obezbjeđivati službenici Evropske agencije za graničnu i obalsku stražu (Frontex), koji je tri godine prije toga pomagao samo u obezbjeđivanju crnogorskih granica prema EU, odnosno prema Hrvatskoj i Italiji.

Jedan broj pripadnika Frontex-a, kada se radi o dijelu sjevernih granica, stacioniran je u Beranama.Pomoć Frontexa u upravljanju granicom Crne Gore podrazumijeva sprovođenje zajedničkih operacija, a prije svega je usmjerena na rješavanje problema ilegalne imigracije i prekogranični kriminal.