B.B. [ RTS ]

Za "Vojadžer 1" nova šansa – „oživjeli“ potisnici koji nisu radili 20 godina

Nasina svemirska letjelica „Vojadžer 1“ nalazi se u svemiru već skoro 50 godina, podnoseći surove uslove spoljnog prostora dok timovi na Zemlji pronalaze načine da održe njegovu zastarjelu hardversku opremu u funkciji. U najnovijem pokušaju da se „Vojadžer“ održi u životu, inženjeri su uspjeli da ožive stare potisnike letjelice nakon što su decenijama bili neupotrebljivi.

Inženjeri su osposobili primarnu grupu potisnika na „Vojadžeru“ kako bi ih koristili kao rezervu dok se misija privremeno obustavlja zbog nadogradnje radio-antene koja se koristi za komunikaciju s misijama u dubokom svemiru.

Primarni rotacioni potisnici „Vojadžera“ prestali su da rade 2004. godine nakon što su se pokvarila dva mala unutrašnja grijjača, ali je tim uspio da ih ponovo pokrene dok letjelica plovi međuzvjezdanim prostorom na udaljenosti od 24,4 milijarde kilometara.

„Vojadžer 1“ je lansiran 1977. godine, manje od mjesec dana nakon što je njegov blizanac, „Vojadžer 2“, započeo svoje putovanje u svemir. Obje letjelice se oslanjaju na set primarnih potisnika koji ih pokreću kako bi njihove antene ostale usmjerene ka Zemlji, omogućavajući im da šalju podatke i primaju komande.

Primarni potisnici podešavaju orijentaciju letjelice — nagib i skretanje — dok posebni potisnici kontrolišu rotaciju. Ti potisnici — primarni i rezervni — rotiraju antenu letjelice poput gramofonske ploče, držeći „Vojadžer“ uperenim ka zvijezdi koju koristi za orijentaciju u prostoru.

Inženjeri naizmjenično koriste primarne i rezervne potisnike kako bi spriječili njihovo zapušenje, ali su primarni rotacioni potisnici prestali da rade prije 20 godina i letjelica se od tada oslanja isključivo na rezervne potisnike.

„Mislim da je tada timu bilo prihvatljivo što primarni rotacioni potisnici ne rade, jer su imali potpuno ispravnu rezervu“, rekao je Karim Badarudin, menadžer misije „Vojadžer“ u Nasinoj Laboratoriji za mlazni pogon.

„Iskreno, vjerovatno nisu ni očekivali da će 'Vojadžeri' nastaviti da funkcionišu narednih 20 godina“, dodao je on.

Dvadeset godina kasnije, „Vojadžeri“ i dalje funkcionišu, pa je tim odlučio da još jednom pokuša da popravi primarne rotacione potisnike.

Inženjeri su morali to da završe prije nego što antena široka 70 metara u Kanberi u Australiji — dio Nasine Mreže za duboki svemir — počne da se nadograđuje. Ova pauza u komunikaciji trajaće do februara 2026. godine, s kratkim periodima rada u avgustu i decembru. Radio-antena u Australiji jedina je antena sa dovoljno jakim signalom da može da šalje komande ka „Vojadžerima“.