B.B. [ RTS ]

Otkrivena još jedna super-Zemlja, i to na „samo“ 18 svjetlosnih godina udaljenosti

Novi kandidat za egzoplanetu upravo se pojavio na naučnoj sceni – i možda je jedan od najboljih vanzemaljskih svjetova do sada za traženje znakova života, a praktično nam je u „komšiluku“.

Nalazi se svega 18 svjetlosnih godina od nas – to je „super-Zemlja“ nazvana GJ 251c, sa minimalnom masom od oko 3,84 puta većom od Zemljine. Najuzbudljiviji dio? Planeta se nalazi upravo u nastanjivoj zoni svoje zvijezde – na udaljenosti koja nije ni previše blizu ni predaleko, što bi moglo omogućiti postojanje života.

„Egzoplaneta se nalazi u nastanjivoj, ili takozvanoj ‘Zlatokosinoj zoni’ – na idealnoj udaljenosti od svoje zvijezde, gdje bi, ako ima odgovarajuću atmosferu, mogla postojati tečna voda na njenoj površini“, objašnjava astronom Suvrat Mahadevan sa Državnog univerziteta Pensilvanije.

Naučnici i dalje pokušavaju da shvate složenu kombinaciju uslova neophodnih za pojavu života na nekom svijetu, ali postoji nekoliko ključnih karakteristika koje se najprije posmatraju prije nego što se kandidat detaljnije istraži.

Prve dvije stvari na koje obraćaju pažnju su da li planeta ima čvrst, stenovit sastav poput Zemlje, jer je to jedini tip svijeta za koji znamo da podržava život i da li se nalazi na udaljenosti od svoje zvijezde na kojoj su temperature pogodne za postojanje tečne vode.

Egzoplanete koje ispunjavaju oba ova uslova izuzetno su rijetke među hiljadama svjetova koji su do sada otkriveni. Zato je svaka koja je i pogodna za život i dovoljno blizu za detaljno proučavanje – pravi dragulj među otkrićima.

„Ono što GJ 251c čini posebno vrijednom jeste činjenica da je njena matična zvijezda veoma blizu, svega oko 18 svjetlosnih godina od nas. Kosmički gledano, to je gotovo kao naš komšija“, kaže astronom Pol Robertson sa Univerziteta Kalifornije u Irvajnu, a istraživanje u kojem je učestvovao objavljeno je u časopisu "The Astronomical Journal".

Egzoplaneta orbitira oko zvijezde GJ 251, crvenog patuljka koji ima oko trećinu mase i prečnika Sunca. Zbog malih dimenzija i nižih temperatura, nastanjiva zona je znatno bliža zvijezdi nego u našem Sunčevom sistemu, što – zanimljivo – čini takve svjetove lakšim za otkrivanje, jer brže orbitiraju i njihovi signali se lakše uočavaju.

Tim astronoma, predvođen Korijem Birdom sa Univerziteta u Irvajnu, posmatrao je zvijezdu GJ 251 u potrazi za obližnjim planetama male mase koje bi mogle biti dobri kandidati za direktno snimanje. Ova zvijezda je izabrana jer je već bilo poznato da oko nje kruži jedna egzoplaneta – GJ 251b, super-Zemlja mase 3,85 puta veće od Zemljine, sa orbitom od 14,2 dana – suviše bliska zvijezdi da bi bila nastanjiva. Astronomi su već imali više od 20 godina podataka o toj zvijezdi.

Da bi dopunili te podatke, istraživači su napravili nova, visokorezoluciona posmatranja, prateći sitne pokrete zvijezde koje izaziva gravitaciono privlačenje njenih planeta. Na svoje veliko oduševljenje, otkrili su ne samo signal poznate planete, već i dokaz drugog svijeta, sa orbitalnim periodom od 53,6 dana – u nastanjivoj zoni zvijezde.

Još uvijek se malo zna o GJ 251c. Njen uticaj na kretanje zvijezde omogućio je mjerenje mase, ali pošto planeta ne prolazi ispred svoje zvijezde, nemoguće je za sada utvrditi njen prečnik i druge osobine bez dodatnih podataka.

Na sreću, ona je odličan kandidat za buduća posmatranja. Istraživači vjeruju da će ova egzoplaneta biti vidljiva u narednim misijama direktnog snimanja, gdje se planete proučavaju ne preko njihovog uticaja na zvijezdu, već direktnim posmatranjem same egzoplanete.

To nije lako, ali nalazimo se na pragu nove ere tehnologija koje omogućavaju upravo takve studije vanzemaljskih svjetova.

„Sa ovim sistemom nalazimo se na samoj ivici tehnoloških mogućnosti i analitičkih metoda. Iako je otkriće statistički veoma značajno, još uvijek utvrđujemo status planete zbog izvjesnih nesigurnosti naših instrumenata i metoda. Potrebna nam je sljedeća generacija teleskopa da bismo je direktno snimili, ali potrebna nam je i podrška naučne zajednice“, kaže Bird.

Veoma smo blizu nove generacije teleskopa koji će moći da otkriju da li GJ 251c ima atmosferu koja zadržava toplotu i omogućava postojanje okeana vode na njenoj površini.

„Iako još ne možemo potvrditi prisustvo atmosfere ili života na GJ 251c, ova planeta predstavlja veoma obećavajuću metu za buduća istraživanja. Napravili smo uzbudljivo otkriće, ali još mnogo toga treba da naučimo o ovom svijetu“, dodaje Mahadevan.