B.Bu. [ Politika.rs ]

KADA NAUKA POSTANE LIČNA BORBA

Hrvatska naučnica ubrizgala sebi virus i pobijedila rak dojke

U svijetu nauke, inovacije često dolaze iz laboratorija, a rijetko kada i iz lične borbe. Ipak, upravo to se dogodilo u slučaju dr Beate Halasi, 53, hrvatskog virusologa, koja je na zapanjujući način uspjela da pobijedi ponovno aktivirani rak dojke — koristeći eksperimentalnu terapiju virusima koju je sama razvila i primijenila na sebi.

Nakon što joj se rak dojke vratio, dr Halasi se suočila sa ograničenim terapijskim opcijama. Umjesto da prihvati konvencionalni pristup liječenju, odlučila je da iskoristi svoje znanje iz oblasti virusologije i imunologije i da preuzme ogroman rizik — da na sopstvenom tijelu testira terapiju koju je sama osmislila, eksperimentalnu metodu poznatu kao onkolitička viroterapija (OVT).

Onkolitička viroterapija podrazumijeva korišćenje specifičnih virusa koji ciljano napadaju i uništavaju ćelije raka, istovremeno aktivirajući imuni sistem da se bori protiv bolesti. OVT je odobrena za upotrebu kod određenih oblika raka, poput metastatskog melanoma, ali nikada ranije nije bila primijenjena na karcinom dojke.

Virusima protiv tumora
U kontrolisanom okruženju, koristeći znanje iz laboratorijskog rada, dr Halasi je pripremila koktel virusa: modifikovani virus malih boginja i virus vezikularnog stomatitisa (VSV). Ove viruse je direktno ubrizgala u tumorsko tkivo.

Tokom naredna dva mjeseca, njen tumor je počeo da se smanjuje i da se odvaja od okolnog zdravog tkiva, što je omogućilo uspješnu hiruršku intervenciju. Danas, četiri godine kasnije, doktorka je potpuno bez znakova bolesti.

Međutim, ova priča je istovremeno i inspirativna i kontroverzna. Mnogi su je nazvali herojskom i revolucionarnom, dok su drugi postavili ozbiljna etička pitanja. Samoliječenje, naročito kada se radi o eksperimentalnim tretmanima, nosi ogroman rizik — kako fizički, tako i profesionalni.

Brojni naučni časopisi su u početku odbijali da objave njen rad, u strahu da bi takav slučaj mogao da podstakne druge pacijente da pribjegnu nebezbjednim metodama liječenja. Međutim, 2024. godine, njeno istraživanje je konačno objavljeno, otvarajući vrata raspravi o budućnosti personalizovane medicine, granicama naučnih inovacija i ulozi pojedinca u sopstvenom liječenju.

Prekretnica za budućnost?
Priča dr Halasi ukazuje na ogroman potencijal onkolitičke viroterapije, posebno kod tipova raka za koje trenutno ne postoji efikasna terapija. Takođe, postavlja pitanje i da li bi medicina u budućnosti mogla da bude više prilagođena individualnim pacijentima, u skladu sa njihovim genetskim profilom, imunitetom i čak ličnom inicijativom.

Za sada, njen slučaj ostaje usamljen, ali snažan primjer hrabrosti i naučne posvećenosti. Mnogi tvrde da je dr Halasi svojom odlukom pomjerila granice mogućeg i pokrenula važne razgovore u medicinskoj zajednici, dok je ona sama u intervjuu za Uncharted Territories, naglašava potencijal onkolitičke viroterapije u aktiviranju imunog sistema da prepozna i uništi ćelije raka, što je posebno značajno u slučajevima kada tradicionalni tretmani nisu efikasni:

„Glavni razlog zašto naš imuni sistem ne napada rak je taj što su ćelije raka naše sopstvene ćelije. One su jednostavno izgubile mehanizam koji zaustavlja njihovo umnožavanje. Imuni sistem prvenstveno reaguje na strane supstance. Zato imuni sistem ne uništava rak. Virusi su strani agensi koji mogu zaraziti ćelije raka, što onda može pokrenuti imuni odgovor protiv tih ćelija”, objasnila je osnovnu ideju iza onkolitičke viroterapije.