[ M.V. ]

CGO: Koliko znamo, a koliko i zašto zaboravljamo devedesete?

Glavni izvori informacija o 90-im su porodica, mediji i neposredno okruženje, dok formalno obrazovanje, na žalost, ima marginalnu ulogu, saopštila je saradnica na programima CGO-a Maja Marinović.

“Ohrabruje što su mladi otvoreniji za suočavanje s prošlošću i promjene u obrazovnom pristupu, dio je zaključaka iz publikacije Centra za građansko obrazovanje (CGO) „Devedesete – suočavanje ili poricanje?“, zasnovane na nalazima istraživanja javnog mnjenja iz januara 2025. godine, uz komparativni osvrt na podatke iz 2020. i 2021, koji se odnose na opštu populaciju, i podatke iz 2024. godine, fokusirane na mlade uzrasta od 18 do 25 godina”, navodi se u saopštenju iz Centra za građansko obrazovanje (CGO).

Publikacija, kako je pojašnjeno, analizira stavove građana i građanki o ratnim zločinima, odgovornosti, obrazovanju o tom periodu, memorijalizaciji i institucionalnom pristupu tranzicionoj pravdi, s ciljem da podstakne argumentovanu javnu debatu o tranzicionoj pravdi i motiviše donosioce odluka, kao i druge društvene aktere, na jačanje institucionalnih kapaciteta i unaprjeđenje procesa suočavanja sa prošlošću.

“Vidjivi su trendovi koji osnažuju društvene podjele, političku instrumentalizaciju prošlosti i izostanak konsenzusa o činjenicama. Većina smatra da Crna Gora nije u dovoljnoj mjeri institucionalno adresirala ratne zločine, a brine i što određeni narativi negiranja ili relativizacije zločina imaju značajnu podršku”, navodi u saopštenju.

Dominantno je uvjerenje (60 odsto) da su devedesete godine značajne za današnje društvo, a većina ispitanih (54.7 odsto) smatra i da su te ideologije i politike koje su dovele do sukoba i zločina i dalje prisutne. Gotovo 72 odsto prepoznaje učešće Crne Gore u ratovima, ali manje od polovine (49.7 odsto) vjeruje da su se ratni zločini dogodili na njenoj teritoriji, uprkos pravosnažnim sudskim presudama.

“Podaci opominju i na duboko nepovjerenje građanstva u institucije kada je riječ o tranzicionoj pravdi – tužilaštvo, sudstvo, policija, Vlada, Predsjednik i Skupština ocijenjeni su kao najmanje posvećeni, dok NVO sektor i mediji, iako ih se ovom temom bavi mali broj njih, uživaju najveće povjerenje. Vjerske i akademske zajednice dobijaju prosječne ocjene, a političke partije se ne prepoznaju kao nosioci ovog procesa. Ovakav trend prijeti da suočavanje s prošlošću ostane na nivou parcijalnih i neformalnih inicijativa, što produbljuje podjele i političku nestabilnost, ali i usporava evropske integracije, u kojima je tranziciona pravda jedan od ključnih kriterijuma”, rekla je Marinović.