Jens Turau  [ DW ]

08. 09. 2025. 09:26

Berbok u Njujorku: Posao počinje utorkom

Analena Berbok (44), bivša njemačka ministarka spoljnih poslova, i dalje će biti na velikoj svetskoj bini.

Za razliku od većine novih poslova, koji počinju ponedeljkom, Berbok će rad na mjestu predsjednice Generalne skupštine UN početi od utorka (9. septembar).

Političarka Zelenih je još u maju bila šefica njemačke diplomatije. Tada je u Berlin došla nova vlada demohrišćanina Fridriha Merca u kojoj za Zelene nije bilo mjesta.

Ekspresno je, već početkom juna, Berbok izabrana na čelo Generalne skupštine UN pa je napustila i njemački parlament.

Međutim, izbor u UN se nije dogodio, kao obično, jednoglasno aklamacijom, već tajnim glasanjem. Prema riječima diplomata, to je zahtjevala Rusija.

Kao ministarka, Berbok je ruski napadački rat protiv Ukrajine uvek oštro i otvoreno kritikovala. Na kraju je dobila 167 od moguća 193 glasa u Njujorku.

Nije naročito prestižna funkcija

Godinu dana bivša predsjednica stranke Zelenih i kandidatkinja za kancelarku vodiće i pripremati sastanke u Njujorku. To nije posebno prestižna funkcija, jer zahteva mnogo razgovora iza zatvorenih vrata o temama koje bi trebalo razmatrati u Generalnoj skupštini.

Ali sledeće godine bira se novi generalni sekretar Ujedinjenih nacija, a Berbok će takođe pomoći u pripremi ovih izbora, u saradnji sa ambasadorima 193 države članice pri UN.

Trenutni generalni sekretar, Antonio Gutereš, na funkciji je do kraja 2026. godine.

Iz njene domovine Njemačke nisu svi ispratili Berbok u Njujork sa dobrim željama.

Na partijskom kongresu Hrišćansko-demokratske unije u Bonu, kancelar Fridrih Merc je rekao da u novoj vladi više nema „mučnih diskusija“ kao poslednjih godina „sa kojekakvom spoljnjom politikom te dame, koja je sada u Njujorku“.

Zaista, Berbok se nikad nije libila da iznese oštre stavove, ne samo prema Rusiji, nego i prema Kini.

Jedan član bivše vlade, koju su činili Socijaldemokrate, Zeleni i Liberali, koji je želeo da ostane anoniman, otkrio je za DW da je uvek bilo čudno što je „najmanje diplomatska osoba koju poznajem“ postala ministarka spoljnih poslova.

Za funkciju bila predviđena Helga Šmid

I samo postavljanje ambiciozne političarke Zelenih na funkciju u UN nije prošlo bez buke: u martu se saznalo da je tada odlazeća manjinska vlada Socijaldemokrata i Zelenih predložila Berbok za posao u Njujorku.

Već je duže bilo poznato da ta funkcija pripada grupi zapadnoevropskih država i da Njemačka smije da predloži kandidatkinju ili kandidata.

Tadašnji portparol vlade rekao je krajem marta u Berlinu da je Berbok „visokokvalifikovana za posao“. Imenovanje je takođe bilo usaglašeno sa budućom vladom, tačnije sa Fridrihom Mercom, budućim kancelarom.

Ali Njemačka je zapravo za posao u Njujorku bila predvidela veoma cijenjenu diplomatkinju Helgu Šmid.

Šmid, rođena 1960, imala je zapaženu karijeru u Ministarstvu spoljnih poslova. Između ostalog, bila je šefica kabineta bivšeg ministra spoljnih poslova Joške Fišera, koji je od 1998. do 2005. godine bio na funkciji – i takođe je dolazio iz redova Zelenih.

Kasnije je važila kao jedna od arhitekata nuklearnog sporazuma EU i drugih država sa Iranom, koji je 2015. godine uspešno zaključen, ali ga je potom poništio američki predsjednik Donald Tramp, tokom svog prvog mandata.

Berbok želi da ujedinjuje?

Nakon nominacije, Berbok je u Berlinu rekla: „Kao predsjednica, ako budem izabrana, služiću svim državama-članicama, velikim i malim. Kao iskrena posrednica. Kao ujedinjujuća snaga. Sa otvorenim uhom. I otvorenim vratima.“

A ubrzo nakon toga, na svom poslednjem putovanju u inostranstvo, kao ministarka spoljnih poslova, na danskom ostrvu Bornholm, dodala je:

„Mi smo u situaciji u kojoj smo svesniji nego ikada ranije važnosti našeg ustava, Osnovnog zakona, evropskog mirovnog poretka i Povelje Ujedinjenih nacija.“

Ujedinjene nacije postoje već 80 godina i njihove vrednosti moraju se braniti i uzdizati svakog dana, rekla je.

Iznenadna nominacija Analene Berbok odmah je izazvala reakcije. Kritički je viđeno i to što je tehnička vlada dodjelila funkciju ubrzano.

Bivši predsjedavajući Minhenske bezbjednosne konferencije Kristof Hojzgen rekao je da je „sramota zamijeniti najbolju i međunarodno najiskusniju njemačku diplomatkinju zastarelim modelom“.

Helga Šmid je nedavno, kao generalna sekretarka, „zaštitila od raspadanja“ Organizaciju za bezbjednost i saradnju u Evropi, rekao je Hojzgen, koji je nekoliko godina bio savjetnik za spoljnu i bezbjednosnu politiku bivše kancelarke Angele Merkel.

Zeleni dvojac napustio njemačku politiku

Sama Analena Berbok je vrijeme provedeno na funkciji ministarke spoljnih poslova Njemačke, od decembra 2021. do maja ove godine, ocijenila kao prednost:

„Kao ministarka spoljnih poslova, mnogo sam putovala po svijetu. To je uključivalo i regione koji su nešto dalje, ili na Bliskom istoku. To nisam mogla da zamislim na početku svog mandata, da ću neke zalivske države i arapske zemlje posjećivati češće nego partnere u EU, zbog izazovne situacije na Bliskom istoku. To stvara još intenzivnije veze i sa tim zemljama.“

Početak mandata Analene Berbok dešava se u vrijeme kada se i bivši vicekancelar i ministar privrede Robert Habek povlači iz njemačke politike.

On je vratio poslanički mandat i ubuduće će predavati, između ostalog, na Institutu za međunarodne studije u Kopenhagenu.

Berbok i Habek su dugo godina bili dvije vodeće političke figure Zelenih, koji sada u opoziciji moraju da potraže novi početak.