[ B.B. ]

CDE

Stabla skadarskog hrasta na trasi puta kod Martinića dragocjena

Predstavnici Crnogorskog društva ekologa (CDE), Opštine Danilovgrad i Agencije za zaštitu životne sredine, danas su obišli dio puta u danilovgradskoj opštini koji se rekonstruiše, kako bi još jednom skrenuli pažnju na očuvanje skadarskih hrstova koji se nalaze na dijelu trase preko puta Martinića, a koji bi mogli biti ugroženi započetom rekonstrukcijom saobraćajnice od Podgorice ka Danilovgradu.

Kako naglašavaju u CDE, radi se o posljednjim starim stablima ovog hrasta u Parku prirode "Rijeka Zeta" koji se moraju sačuvati da bi imali žirove od kojih će se graditi nove šume.

"Upravo su ostaci ovih šuma zajedno sa rijekama bili jedan od odlučujućih faktora zbog kojih je dolina rijeke Zete proglašena parkom prirode. Zaštita ovih starih stabala ne znači sprečavanje rekonstrukcije puta. Naprotiv, ako se stabla sačuvaju put će imati još veću vrijednost, učesnici u saobraćaju će imati prijatniju vožnju, a biciklisti će ga više koristiti, pa će i opština i park prirode imati više posjetilaca", napominju u ovoj NVO.

CDE još od januara 2021. godine skreće pažnju na važnost prilagođavanja puta ovim stablima, prije svega zato što se radi o kritično ugroženom hrastu koji je, pored toga, i jedina zaštićena vrsta hrasta u Crnoj Gori.

"Mještani na čijem se imanju nalaze hrastovi sami su naglasili da žele da hrastovi prežive izgradnju puta. To nam govori da ova stabla stvarno imaju budućnost, još je samo potrebno da Opština Danilovgrad primijeni propise i na taj način rekonstruiše put koji će se prilagoditi stablima. Ako put može da se prilagođava jednoj rijeci i brdu onda može i starom stablu", navode u saopštenju.

Ističu da je rekonstrukcija puta započeta bez dozvole za obavljanje radnji u zaštićenom području, odnosno radnji koje utiču na zaštićenu vrstu, o čemu je CDE obavijestio Agenciju, Upravu za inspekcijske poslove, Opštinu Danilovgrad i Upravu javnih radova (finansijer projekta).

"Inspekcija je naložila nadzornom organu da ne može izvršiti uklanjanje stabala skadarskog hrasta koji su u zoni ovog puta do razjašnjavanja pitanja dozvole. Tokom današnjeg obilaska Agencija je potvrdila važnost stabala, a Opština je izrazila spremnost da sa Upravom javnih radova sagleda saobraćajne finansijske i druge uslove i obaveze u cilju očuvanja starih stabala hrasta", navode u CDE.

Podsjećaju da već godinu naglašavaju institucijama važnost očuvanja hrastova i zbog njihovih društvenih, ekoloških, ambijentalnih, ali i uloga u obnavljanju nekadašnjih velelepnih šuma skadarskog duba koje su sada svedene na drvorede i pojedinačna stabla.

"Istraživanja koje je CDE sproveo tokom 2021. godine pokazuju da ostaci šume skadarskog hrasta u Bjelopavlićkoj ravnici su nešto potpuno novo za svjetsku botaniku, zapravo radi se o jedinstvenim šumama hrasta lužnjaka u Evropi.
One se čak jasno razlikuju od zajednica u okolini Skadarskog jezera i delte Bojane, pa ih samim tim moramo posmatrati kao potpuno odvojene, kritično ugrožene cjeline. Istraživanje je potvrdilo da su najbolji ostaci ovih šuma u Crnoj Gori upravo u dolini rijeke Zete. Ispod ovih stabala prikupljen je najveći broj žireva od kojih je CDE ove godine podigao preko 5.000 sadnica hrasta. Šuma ovog hrasta u Bjelopavlićima može biti obnovljena samo žirevima koji potiču iz Bjelopavlića, jer sve sadnice od drugih žireva će se teško ili se upošte neće prilagoditi zemljištu i klimi doline rijeke Zete", napominju ekolozi.

Skadarski hrast, kako dodaju, je krovna drvna vrsta i jedini hrast koji može da živi u poplavnim područjima, samim tim i glavna vrsta koja može da utiče na smanjenje poplava na ovom području.

"Očuvanjem ovih stabala Opština Danilovgrad može pokazati da ima namjeru da vrši aktivnu zaštitu u Parku prirode 'Rijeka Zeta'. Čuvanjem ovih stabala Opština bi uspostavila praksu da čovjek ne treba da bira između izgradnje puta i očuvanja stabala, već da može i da treba da ima oboje, jer kao što je put tako je i stablo javni interes. Sa druge strane, uklanjanje stabala još jednom bi se u potpuno obesmislila zaštita vrsta, područja, a čovjek bi nastavio da posmatra na zaštitu prirode kao luksuz, a ne kao na proces zaštite samog sebe", poručuju u CDE.