P. R. [ Standard, RTCG ]

Dan kada su "Osloboditelji" sravnili Podgoricu sa zemljom

Na današnji dan, 5. maja 1944. godine, savezničke snage su bombarderima B-24 "Osloboditelj" izvele jedno od najrazornijih bombardovanja nad Podgoricom, u sklopu šire strategije slabljenja nacističke okupacije na Balkanu.

U bombardovanju je, prema dostupnim istorijskim podacima, poginulo između 400 i 700 civila, dok su stotine zgrada i infrastruktura sravnjene sa zemljom.

Na grad pod Goricom je 166 američkih bombardera B-24 "Osloboditelj" bacilo oko 270 tona bombi, a procjenjuje se da je uništeno oko 80 odsto infrastrukture. Oštećeno je pravoslavno groblje i katolička crkva, dok je Glavatović džamija uništena.

Dostupni podaci pokazuju da je od posljedica dvogodišnjeg bombardovanja poginulo više hiljada ljudi, tj. svaki osmi stanovnik Podgorice, jer je Glavni grad u to vrijeme imao svega 13.000 stanovnika.

Nastradali civili su bili iz užeg gradskog jezgra, dok oni koji su u to vrijeme živjeli u širem reonu Podgorice su uspjeli da izbjegnu stradanje, potraživši sklonište u pećinama u kanjonu rijeke Morače.

Među pogođenim objektima bili su domovi, škole, vjerski objekti i bolnice, što je dodatno povećalo razmjere tragedije. Grad je nakon ovog bombardovanja bio skoro u potpunosti razoren.

Savezničko bombardovanje Podgorice tokom Drugog svjetskog rata predstavlja jedan od najtragičnijih i najkontroverznijih događaja u istoriji Glavnog grada Crne Gore. Iako sprovedeno u okviru borbe protiv nacističke okupacije, bombardovanje je ostavilo za sobom strašne posljedice, posebno po civilno stanovništvo.

Pozadina bombardovanja

Tokom rata, Podgorica se nalazila pod italijanskom, a kasnije, njemačkom i četničkom okupacijom. Zbog svog geografskog položaja i važnosti kao saobraćajno čvorište i komunikacijska tačka između Jadranskog mora i unutrašnjosti Balkana, grad je imao značajnu stratešku ulogu. U gradu su se nalazile njemačke trupe, komanda, skladišta i vojna oprema, što je učinilo Podgoricu legitimnim vojnim ciljem u očima Saveznika.

Osim italijanskih i njemačkih okupatora, saveznički bombarderi ciljali su i četničke trupe koje su pružale podršku njemačkim i italijanskim okupatorima.

Međutim, uprkos vojnoj važnosti, grad je imao veliki broj civila, a sistemi za evakuaciju i zaštitu u to vrijeme bili su gotovo nepostojeći, što je dovelo do ogromnog broja civilnih žrtava.

Tok i razmjere bombardovanja

S obzirom na razmjere i broj bombardovanja ne čudi podatak da je Podgorica nakon Drezdena u Njemačkoj bio najbombardovaniji grad u Evropi, jer je bombardovana čak 84 puta.

Tokom 1943. i 1944. godine, Podgorica je bila više puta bombardovana od strane Saveznika. Prvo savezničko bombardovanje počelo je 21. oktobra 1943. kada je izveden napad ograničenog intenziteta, ali je najavio strategiju vazdušnih udara protiv okupiranih gradova.

Drugi talas bombardovanja uslijedio je već 5. novembra iste godine, kada su prema istorijskim podacima gađani željeznički čvorovi i skladišta municije, ali su bombe pale i po civilnim naseljima, što je imalo za posljedicu stradanje više desetina civila.

A onda je uslijedilo najrazornije bombradovanje i čuveni 5. maj 1944. U tom napadu učestvovalo je više do 100 savezničkih bombardera, koji su praktično sravnili grad sa zemljom.

Uništeno je više od 1.500 objekata, a neki dijelovi grada poput Stare varoši su bili potpuno sravnjeni sa zemljom.

U toj jednoj akciji bačeno je više stotina bombi, a grad je pretrpio razaranja gotovo biblijskih razmjera.

No, tu nije bio kraj. Podgorica je opet bombardovana 21. i 22. maja iste godine. Tada su ciljani preostali objekti njemačkih snaga, a broj nastradalih civila je nastavio da raste.

Grad je bombardovan još dva puta i to 6. i 7. juna 1944. godine i iako je već djelimično bio evakuisan, uništenje kompletne infrastukture je bilo totalno.

Pogledajte kako je izgledao vizuelni identitet centra Podgorice neposredno pred Drugi svjetski rat: