B.B. [ RTS ]

Naučnici smatraju

Stounhendž obnovljen prije više hiljada godina

Pet hiljada godina nakon što je prvi spomenik u Stounhendžu napravljen, nastavlja da otkriva uzbudljive tajne – kao što je „zapanjujuće“ otkriće iz avgusta ove godine da je njegov centralni kamen transportovan više od 700 kilometara u ravnicu Solsberi sa samog sjevera Škotske. Istraživanja zasnovana na prethodnim studijama sada ukazuju da je Stounhendž možda bio rekonstruisan oko 2620. do 2480. prije nove ere.

Tim istraživača je u avgustu objavio dokaze koji ukazuju da je oltarski kamen, monolit u srcu Stounhendža, prenijet do lokacije u južnoj Engleskoj prije skoro 5.000 godina iz današnje sjeveroistočne Škotske. Samo mjesec dana kasnije, izvještaj koji su podnijeli isti istraživači odbacio je mogućnost da je kamen došao sa Orknija, arhipelaga kod sjeveroistočne obale Škotske koji je dom neolitskih lokaliteta iz tog perioda, a potraga za tačkom porijekla monolita se nastavlja.

Istraživanja koja se zasnivaju na dvije prethodne studije sada ukazuju da je Stounhendž možda bio rekonstruisan oko 2620. do 2480. prije nove ere kako bi se pomoglo ujedinjavanju starosjedilaca ostrva kada su pridošlice krenule da pristižu iz kontinentalne Evrope.

Nova studija, objavljena u u časopisu Arheolodži internešnal, takođe otkriva kako su ljudi iz neolita možda pomjerili blok od šest tona 700 kilometara od mjesta gdje je isklesan.

Iako se više od jednog vijeka znalo da ogromni stubovi od pješčara po kojima je Stounhendž najpoznatiji potiču sa udaljenosti od više od 20 kilometara i da njegovo „plavo kamenje“ potiče iz Velsa, otkriće da je oltarski kamen iz Škotske doprinose rastućoj kolekciji tragova koji pokazuju da je vjerovatno bilo više povezanosti između drevnih društava u ova dva udaljena područja nego što se mislilo.

Stounhendž je možda podignut upravo sa namjerom da ujedini rane zemljoradničke zajednice širom ostrva Britanije u vrijeme kulturnih previranja, tvrdi Majk Parker Pirson, profesor britanske kasne praistorije na Univerzitetskom koledžu u Londonu – a oltarski kamen je možda uzet iz daleke Škotske kao poklon ili obilježje političkog saveza.

Iako je struktura jedinstvena iz mnogo razloga – uključujući obradu kamena i to što ima nadvratnike – nijedan drugi spomenik u Britaniji ili Irskoj ne sadrži kamenje koje je prenijeto na tako velike udaljenosti, piše Parker Pirson u novom radu.

"Stounhendž bi trebalo da smatramo političkim spomenikom koliko i vjerskim. To nije hram – to je bio glavni kamen spoticanja stotinama godina. To nije kalendar i nije opservatorija", navodi prof. Parker Pirson.

Čuvena usklađenost strukture sa zimskim i ljetnjim solsticijama zapažena je i na nekim starijim konstrukcijama kao što je Njugrejndž u dolini Bojn u Irskoj, ali možda to nije bila njena glavna svrha.

"Mislim da jednostavno nismo gledali na Stounhendž na pravi način. Zaista morate sve to da uzmete u obzir kako biste shvatili šta je graditeljima bila namjera. Oni grade spomenik koji izražava postojanost određenih aspekata u njihovom svijetu", kaže profesor.

Arheolozi vjeruju da je oltarski kamen možda postavljen oko 2.500 godina prije nove ere, otprilike u vrijeme kada je Stounhendž preuređen iz svog prvobitnog oblika. Bio je to period burnih kulturnih promjena u Britaniji kada je stizalo sve više pridošlica iz kontinentalne Evrope.

"To je trenutak kada je Stounhendž obnovljen, i pitam se da li je to trenutak koji je, na bilo koji način, trebalo da bude katalizator za ovu zaista impresivnu drugu fazu Stounhendža. To je pokušaj da se utvrdi jedinstvo, vrlo moguće i da se integrišu pridošlice – ili možda ne", navodi profesor.

Mada genetska istraživanja pokazuju da su pridošlice iz Evrope u velikoj mjeri istisnule ranije neolitske populacije, ipak, Stounhendž je usvojen i od pridošlica čiji potomci su postali dominantna populacija u Britaniji. Dakle, uprkos promjeni stanovništva, Stounhendž nastavlja da ima svoj značaj.