Tufik Softić

Andrijevica - malena varoš znamenite prošlosti 

Narodna biblioteka u Andrijevici, osnovana januara 1892. godine, najstarija na sjeveru Crne Gore i poslije cetinjske najstarija u državi, opismenila je i iznjedrila veliki broj inteletualaca u ovom kraju, čime se stanovnici malenog grada na Limu mogu ponositi.Dovoljan razlog za ponos je činjenica da je čitaocnica i biblioteka u Andrijevici stara preko sto trideset godina.

Čitaonica u Andrijevici osnovana je, preciznije, 27. januara 1892.godine kao prva na sjeveru Crne Gore, odmah poslije cetinjske čitaonice, koja je osnovana 1868.god. Osnovana je pod pokroviteljstvom Knjaza Mirka. Na dan osnivanja upisano je 40 članova, među kojima je bilo 12 nepismenih.

Nepismeni članovi nijesu imenovani, a zapravo je važno da su i nepismeni ljudi shvatili značaj knjige i širenje prosvjete i kulture u to vrijeme. Njen dobrotvorni član bio je i prvi crnogorski minister inostranih poslova Vojvoda Gavro Vuković. U čitaonicu su dolazili i svi drugi viđeniji ljudi tog vremena, jer su tu redovno stizali primjerci svih novina koje su se štampale u Crnoj Gori i šire.  

Otvaranje čitaonice u Andrijevici učinilo je ubrzo to da je ovaj grad, prema popisu iz tih godina, imao najviše pismenih ljudi, u odnosu na broj stanovnika.

Andrijevička čitaonica organizovanim životom je počela da živi od februara 1911. godine, kada su usvojena pravila koja su objavljena u 38. broju “Glas crnogorca”. Pravila su objavljena 10 godina nakon osnivanja, pa se smatralo da je čitaonca prekinula rad.

Međutim, pregledanjem tadašnje periodike može se ustanoviti da ipak nije bilo prekida do balkanskih ratova. Knjižni fond tadašnje andrijevičke čitaonice i biblioteke prikupljan je prilozima članova, zavještanjima i poklonima. Prije spaljivanja, jula 1944.god., čitaonica je imala 14 hiljada knjiga, mahom rariteta. Posjedovala je prve radove Pavla Rovinskog. Čitaonica je nekoliko puta pljačkana, a 1944.god. balisti su iznijeli knjige na ulicu i spalili, tako da biblioteka danas ne posjeduje ni jednu knjigu sa starim pečatom.

Biblioteka je obnovljena poslije Drugog svjetskog rata. U toku svog postojanja dugog preko 130 godina  doživjela čak petnaest preseljavanja. Tek je 1959. godine  smještena u suterenu zgrade Opštine Andrijevica. Od tada je radila pod nazivom Biblioteka i čitaonica „Njegoš“. 

U tim neuslovnim podrumskim prostorijama ostala je  sve do jula 2008. godine. Tada je konačno preseljena u nove, uslovne prostorije nove zgrade Doma kulture, gdje se i  sada nalazi. Andrijevička biblioteka  danas ima tri prostorije, depo, kao i salu za književne večeri, koja ujedno služi i kao čitaonica. Trenutno posjedujemo 12.500 bibliotečkih jedninica, od čega 8.650 naslova, raspoređenih po UDK sistemu. 

U biblioteci su posebno ponosni na dječije odjeljenje koje ima preko hiljadu bibliotečkih jedinica.Biblioteka organizuje i književe večeri kao i likovne izložbe. Dobila je na poklon, legat od 37 slika od slikara Mila Stojkovića, koji živi i radi u Beogradu, a rođeni je Andrijevičanin.

Najstarija biblioteka na sjeveru Crne Gore danas radi pod nazivom „Narodna biblioteka“, u okviru Centra za kulturu i sport u Andrijevici.Neki od današnjih andrijevičkih intelektualaca i ljudi od pera sa ponosom će vam reći da bi trebalo mnogo vremena da se danas ispišu sva imena koja su ponikla iz ovog kraja i kasnije širom svijeta dostizali vrhusnka ostvarenja u svim oblastima.

Oni će vas podsjetiti da je još 1858. godine  u selu Konjuhe kod Andrijevice postojala takozvana Konjuška univerza, odnosno škola koju su još tada završili i znanja sticali budući inteletualni prvaci i junaci iz ovog kraja, čija imena današnje generacije ne mogu znati, jer ih nema nigdje u udžbenicima. Andrijevica je danas sinonim za siromaštvo, lijepa varoš u čijem urbanom jezgru je ostaloda živi tek nešto preko trista stanovnika. Ovaj maleni grad na sjeveru takvu sudbinu ne bi smio da ima, ako ni zbog čega drugog, a ono zbog prve čitaonice i Konjuške univerze.