A.M. [ Beta ]

Prije 45 godina umro predsjednik SFR Jugoslavije Josip Broz Tito

Na današnji dan, prije 45 godina, 4. maja 1980. umro je Josip Broz Tito (88), predsjednik Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (SFRJ) i Saveza komunista Jugoslavije (SKJ), vrhovni komandant oružanih snaga Jugoslovenske narodne armije (JNA) i jedan od osnivača Pokreta nesvrstanih.

Tito je rođen u Kumrovcu, mjestu na slovenačko-hrvatskoj granici, maja 1892. godine, a kao datum njegovog rođenja obilježavan je 25. maj, koji je bio proglašen za Dan mladosti i tokom kojeg je u Beograd, na stadion JNA, dolazila štafeta koja je prethodno obilazila čitavu Jugoslaviju.

Na čelu federativne države, sastavljene od šest republika, nalazio se nepunih 35 godina, od oslobođenja zemlje nakon Drugog svjetskog rata 1945. godine, pa sve do smrti.

Izveo je Jugoslaviju iz istočnog (sovjetskog) bloka i sproveo reforme, nakon kojih je razrušena i siromašna zemlja postala srednje razvijena, sa modernim obrazovnim i socijalnim sistemom.

Međutim, konfiskacija i nacionalizacija gotovo sve privatne imovine, kao i nepostojanje demokratskog sistema, slobodnih medija i slobodnih izbora, proizveli su strogu državnu i partijsku kontrolu kompletnog poratnog života, a ideološka isključivost vlasti koštala je slobode, pa i života mnoge koji nisu željeli ili umjeli da se prilagode.

Bez obzira na to, uživao je ogromnu popularnost u narodu, što su niži čelnici socijalističkog sistema koristili da izgrade kult ličnosti, sa nadom da će im to biti od koristi za nastavak vladavine i nakon Titove smrti.

Pokret nesvrstanih, u čijem je osnivanju imao ogromnu ulogu, pojačao mu je pozicije na međunarodnoj sceni, a Jugoslaviju približio stanovnicima i tržištima zemalja iz Afrike i Azije, što je imalo pozitivan i politički i ekonomski efekat.

Kao državnik iz relativno male zemlje sa 20 miliona stanovnika, postao je nesrazmjerno značajna figura svjetske politike, uticajan, rado viđen i priman gost u gotovo svim svjetskim centrima, od Londona i Vašingtona, do Moskve i Nju Delhija.

Samoupravni sistem u privredi, koji je uveden sredinom sedamdesetih godina prošlog vijeka, međutim, nije izdržao test vremena, privreda nije postala dovoljno konkurentna, niti sposobna da zaposli odgovarajući dio stanovništva.

U poslednjim godinama života, možda i bez njegovog presudnog uticaja na donošenje odluka, zaduženost zemlje je naglo porasla uz jačanje socijalnih, a kasnije i nacionalnih tenzija, što će desetak godina kasnije 1990. dovesti do krvavog raspada Jugoslavije i formiranja malih nacionalnih država, slabog uticaja i minijaturne političke snage.

Tito je umro 4. maja 1980. godine, u 15:05 časova, u Kliničkom centru u Ljubljani, nakon komplikacija posle amputacije noge i drugih nagomilanih zdravstvenih problema. Njegovo tijelo je transportovano "Plavim vozom" do Beograda, a uz put je ispraćeno cvećem i suzama stotina hiljada građana koji su preminulog lidera, izloženog na odru u zgradi Skupštine, obilazili i narednih nekoliko dana.

Sahrani Josipa Broza Tita prisustvovalo je više od 200 istaknutih ličnosti iz cijelog svijeta, predsjednika, premijera, kraljeva, vladara i lidera stranaka iz 107 zemalja. Među njima su bili i Indira Gandi, Margaret Tačer, Leonid Brežnjev i mnogi drugi.

Gotovo pola vijeka nakon smrti, Tito je ostao kontroverzna i istorijski izuzetno interesantna ličnost. Njegov grob, kao i Muzej Jugoslavije u neposrednoj blizini, svake godine obilazi hiljade ljudi iz bivše Jugoslavije.

Danas, na godišnjicu njegove smrti, Muzej Jugoslavije će raditi od 10 do 18 časova, a ulaz će za posjetioce biti besplatan.