Biljana Babović

SUBOTIĆ ZA PORTAL

Programi CNP-a treba da budu prisutni na svim scenama u Crnoj Gori

Direktor Crnogorskog narodnog pozorišta Ilija Subotić za Portal RTCG ističe da je zadovoljan rezultatima nakon 70. sezone, te da su bez obzira na raspoloživi budžet, uspjeli da obezbijede kontinuitet i kvalitet rada. Pokazatelji govore da broj publike raste, što je potvrda atraktivnosti repertoarske politike, ali i konstantnog nastojanja menadžmenta da raznim akcijama privuče što više gledalaca. Subotić naglašava i da kao matična ustanova kulture u oblasti pozorišne djelatnosti podržavaju inicijativu da se predstave igraju što više u različitim gradovima Crne Gore i rade na tome da budu prisutni na svim scenama u Crnoj Gori koje ispunjavaju uslove.

Subotić ističe da je tokom sezone realizovano šest premijera i 139 programa, obilježeno je sedam decenija postojanja nacionalnog teatra, kao i programi vezani za 13. novembar - Njegošev dan, kao značajni projekti iz oblasti muzičke i muzičko-scenske djelatnosti s respektabilnim domaćim i evropskim umjetnicima.

Koliko ste zadovoljni ostvarenim u toku prethodne sezone? Jeste li uspjeli da realizujete što ste planirali?

Činjenica da je Crnogorsko narodno pozorište (CNP) tokom prethodne, jubilarne 70. sezone realizovalo šest premijera, 139 programa koje je vidjelo gotovo 30.000 posjetilaca, brojne druge projekte komparativne sa scenskim djelatnostima, značajna regionalna gostovanja i učešća na festivalima, uz razvoj multilateralne međunarodne saradnje, ukazuje na intenzivan i kontinuiran rad, čijim rezultatima sam veoma zadovoljan.

U smislu premijera, proteklu pozorišnu sezonu obilježilo je šest novih produkcija: “Brod” po tekstu i u režiji Ane Đorđević, “Posjeta” Fridriha Direnmata u režiji Aleksandra Morfova, “671-LOV” autorke Hane Rastoder, “Ja sam ona koja nisam” Mata Matišića u režiji Vita Taufera, “Smrt i njeni hirovi” Žozea Saramaga u režiji Lidije Dedović i “Ibzen mašina” po motivima četiri djela Henrika Ibzena u režiji Ane Vukotić.

Pored toga, podsjetiću da je CNP obilježio sedam decenija postojanja i rada, te da je tim povodom realizovano niz programa kojima je ukazano na značaj ove institucije i njen razvoj o čemu svjedoči objavljena monografija Crnogorsko narodno pozorište 1953-2023. U znak jubileja postavljena je i bilbord-izložba autora Duška Miljanića koja je animirala građane u brojnim crnogorskim opštinama i podsjetila na značajne predstave iz produkcije nacionalnog teatra kroz vrijeme.

Još jedan jubilej bio je u fokusu naše pažnje tokom protekle pozorišne sezone, a to je obilježavanje 13. novembra - Njegoševog dana, crnogorskog praznika kulture, koji smo posvetili razgovorima o Izazovima pozorišnih interpretacija Njegoševog djela, s posebnim fokusom na scenska tumačenja Gorskog vijenca.

CNP je realizovalo i veoma značajne projekte iz oblasti muzičke i muzičko-scenske djelatnosti s respektabilnim domaćim i evropskim umjetnicima. Izdvojio bih Zimski koncert na kojem su nastupili muzičari Milanske skale, dok je najveću pažnju publike i najšire javnosti izazvao Gala koncert Fondacije Miloš Karadaglić na kojem je uz slavnog crnogorskog gitaristu i stipendiste fondacije koja nosi njegovo ime nastupio Gudački ansambl Crnogorskog simfonijskog orkestra pod dirigentskom upravom Andreasa Otenzamera, jednog od najznačajnijih evropskih stvaralaca današnjice. Organizovali smo i filmske projekcije renomiranih crnogorskih autora, ali i učestvovali u publikovanju i prezentaciji izdanja od značaja za crnogorsko dramsko stvaralaštvo.

Nastavili smo saradnju s Fakultetom dramskih umjetnosti na brojnim poljima, koji je riznica novih mladih snaga u oblasti pozorišne umjetnosti, pružajući im šansu da na scenama nacionalnog teatra steknu značajna pozorišna iskustva.

Kada se, dakle, sumiraju rezultati rada prethodne pozorišne sezone može se zaključiti da je to bila ambiciozno planirana poslovna i programska godina, sa vrlo kompleksnim teatarskim zadacima koji su uspješno realizovani. Ipak, polazeći od toga da je CNP jedna od najznačajnijih institucija kulture u državi, a svakako najznačajnija u oblasti pozorišne djelatnosti, sa zapaženom vidljivošću i prepoznatljivošću u regionu, koja svojim aktivnostima sublimira širok stvaralački i umjetnički potencijal, takvi pozitivni ishodi u radu su i očekivani.

Koliko je bilo izazova u radu i jesu li finansije, kao i uvijek kada se govori o kulturi, najveći problem da se planovi realizuju?

Realizacija planiranih aktivnosti, a po svojoj prirodi one su veoma zahtjevne i kompleksne, može donijeti i različite izazove. Nedostatak sredstava u kulturi je godinama realan i izražen problem i neću reći ništa novo i neobično ako konstatujem da finansije u velikoj mjeri utiču na procese rada. No, bez obzira na raspoloživi budžet uspjeli smo da obezbijedimo kontinuitet i kvalitet rada tokom cijele sezone.

Jeste li zadovoljni posjetom?

Jedan od projektovanih ciljeva CNP-a je povećanje broja posjetilaca i vrlo često analiziramo domete mjera koje u toj oblasti sprovodimo u cilju lakše dostupnosti i vidljivosti naših programskih sadržaja, ali i promocije scenskih umjetnosti uopšte. Pokazatelji nam govore da broj publike raste, što je potvrda atraktivnosti repertoarske politike, ali i porasta interesovanja za pozorišno stvaralaštvo. Tome svakako doprinose povoljnosti prilikom kupovine karata, bilo da je riječ o februarskoj akciji “Dvoje kao jedno”, smanjenim cijenama za učeničku i studentsku populaciju, penzionere, besplatan ulaz za osobe s invaliditetom, popusti po osnovu ugovora koje imamo s drugim institucijama i organizacijama.

Podržavate li inicijativu da se predstave igraju što više u različitim gradovima u zemlji i koliko je to teško organizovati?

Disprezija programa CNP-a je jedan od naših prioriteta, jer smatram da produkcija nacionalnog teatra ne može biti vezana samo za matičnu scenu. Na to nas obavezuje i status CNP, koji je matična ustanova kulture u oblasti pozorišne djelatnosti. Zbog toga, ne samo da podržavam, već i insistiram na tome da naša pozorišna kuća treba da bude prisutna na svim scenama u Crnoj Gori koje ispunjavaju uslove za izvođenje pozorišnih predstava. Istovremeno, veoma smo otvoreni i za saradnju sa srodnim institucijama kulture iz Crne Gore, bilo da je riječ o zajedničkim produkcijama ili o gostovanjima predstava tih ustanova na našim scenama. Podsjetiću da je CNP u susret i tokom prethodne pozorišne sezone nastojalo da bude što prisutnije u drugim crnogorskim opštinama i scenama, pa su u tom kontekstu realizovana gostovanja u Baru, Beranama, Bijelom Polju, Cetinju, Danilovgradu, Nikšiću i Kolašinu. CNP je istovremeno bilo domaćin Kraljevskom pozorištu “Zetski dom”, Nikšićkom pozorištu, Centru za kulturu Tivat.

Ipak, ovom prilikom moram da istaknem i to da nam najveći problem zadaju gostovanja na domaćim scenama zbog indolentnog odnosa određenih lokalnih ustanova kulture prema našim ponudama i pozorištu uopšte, pa čak i onda kada bi, uvažavajući finansijske probleme određenih centara za kulturu, ta gostovanja mogla da budu besplatna za njihove građane. To je u svakom slučaju sistemski problem koji se na taj način mora i rješavati.

Tokom jula i avgusta očekuju nas gostovanja na crnogorskim festivalima kulture – Barskom ljetopisu, Gradu teatru u Budvi, Festivalu Korifej u Kolašinu, a u septembru i na Festivalu internacionalnog alternativnog teatra – FIAT u Podgorici.

Koliko ste radili na regionalnoj saradnji i koliko je ona značajna i za amsambl i za publiku?

Kada govorimo o nastupima CNP-a u okruženju, koji predstavljaju dio naše primarne djelatnosti, bilježimo veoma uspješna gostovanja u Beogradu, Dubrovniku, Sarajevu i Prištini, dok su na našoj sceni tokom sezone gostovali Kazalište Marina Držića iz Dubrovnika, Narodno pozorište iz Beograda i Narodno pozorište iz Sarajeva. Gostovanja bi svakako trebalo da bude i više, međutim svaki program ove vrste iziskuje velike troškove, pa je i obim izvođenja predstava van granica Crne Gore korespondirao s mogućnostima ovogodišnjeg budžeta.

Što se festivalske aktivnosti u regionu tiče, CNP je gostovalo na tri pozorišna festivala. Predstava “Nesporazum” Albera Kamija, u režiji Damjana Pejanovića izvedena je na 28. Jugoslovenskom pozorišnom festivalu “Bez prevoda” u Užicu, gdje je nagradu Ardalion dobila Ivanka Vana Prelević za scenografiju; dok je “Bladi mun”, po tekstu i u režiji Ane Đorđević, igrana na Priština internacionalnom pozorišnom festivalu, gdje je nagrađena Specijalnom nagradom stručnog žirija. Takođe, jedna od ovogodišnjih premijera CNP-a – predstava “671-LOV” autorke Hane Rastoder učestvovala je u programskom segmentu Modul memorije Internacionalnog teatarskog festivala MESS u Sarajevu, koji tretira kulturu sjećanja.

Inače, regionalnoj saradnji i učešću na festivalima u okruženju posvećujemo posebnu pažnju, a tome je uostalom posvećen i značajan dio naše poslovne politike. U stalnim smo kontaktima sa srodnim institucijama iz regiona i koristimo svaki primjeren povod da budemo domaćini i partneri njihovim predstavnicima. Podsjetiću na činjenicu da su tokom protekle sezone naši gosti bili rukovodioci i predstavnici brojnih teatara iz regiona, kao i samostalni umjetnici, da smo zajednički obilježili jubilej CNP-a, kao i gotovo svako premijerno izvođenje naših predstava.

Na osnovu dosadašnjeg iskustva i prakse, sa zadovoljstvom mogu konstatovati da CNP ima podršku svih srodnih regionalnih institucija, a ta saradnja je od izuzetnog značaja za naš teatar jer nam otvora mogućnost da svoj rad predstavimo i van granica države, da razmijenimo pozorišna iskustva i budemo dio šire teatarske zajednice. Iz te saradnje benefite ne stiče samo pozorište i njegov ansambl, već i Crna Gora čiji smo reprezenti i koja na taj način postaje prepoznatljiva u regionalnom kontekstu kao mjesto koje čuva, njeguje i podstiče pozorišno stvaralaštvo i kulturu.

CNP je postao član Evropske teatarske konvencije od kraja 2023. godine. Koje je to benefite donijelo ili će tek donijeti? Ovo članstvo omogućava približavanje evropskom načinu rada. Šta to konkretno znači?

Imajući u vidu obim i kvalitet produkcije, kadrovske i druge kapacitete Pozorišta, a potom i potrebu razvoja međunarodne multilateralne saradnje, cijenili smo da bi mogućnosti i benefiti koje Evropska teatarska konvencija nudi bili od izuzetnog značaja za dalji rad i poslovanje CNP-a. S tim u vezi, nakon višemjesečne procedure nacionalni teatar postao je u novembru 2023. godine na Generalnoj skupštini mreže u Temišvaru punopravni član ove najznačajnije i najuticajnije panevropske mreže koju čini više od 60 teatara iz 40 zemalja. Benefiti koji mogu da se ostvare odnose se na umrežavanje, podršku razmjeni programa i stručnog kadra, jačanje kadrovskih kapaciteta, podršku valjanom pozicioniranju ustanove na evropskom nivou kroz dostupne mehanizme prezentacije i promocije, upoznavanje novih autora, dramskih tekstova, kao i evropskih pozorišnih projekata, sagledavanje aktuelnih kretanja u oblasti pozorišne djelatnosti na različitim nivoima. S druge strane, CNP kao vodeća teatarska ustanova u državi može da doprinese radu Evropske teatarske konvencije i njenim aktivnostima, kako bi i crnogorski autori i recentna produkcija bili vidljiviji evropskoj mreži pozorišnih subjekata i umjetnika od značaja za jačanje pozorišnog sektora na kontinentu, kao i sveukupne saradnje.

Tokom ove sezone pokrenut je vajber kanal, a CNP je od ranije prisutan na drugim društvenim mrežama. Koliko je bitno da se i u tim formatima nađu aktivnosti pozorišta?

Svjedoci smo da savremeno doba, u svakom smislu, pa i u svakoj oblasti, protežira društvene mreže kao osnovno sredstvo komunikacije među građanima, korisnicima različitih usluga.

Prateći trend i potrebu što veće prisutnosti u online prostoru, CNP godinama uspješno obezbjeđuje vidljivost na društvenim mrežama, koristeći ih za promociju svojih aktivnosti, za transparentnost u radu, povećanje broja publike i mnoge druge povoljnosti koje taj format komunikacije donosi. S istim ciljem pokrenuli smo i Vajber kanal, cijeneći da ćemo na taj način unaprijediti i poboljšati saradnju i komunikaciju s našom publikom.

Iza Vas je nešto više od godinu dana na mjestu direktora nacionalnog teatra. Jeste li uočili slabe tačke u sistemu na kojima se mora raditi i koje su prioritetne?

Bez obzira na prethodno iskustvo u oblasti pozorišne djelatnosti kroz desetogodišnji rad u Ministarstvu kulture, a potom i rukovođenje Kraljevskim pozorištem “Zetski dom”, biti na čelu CNP je za mene veliki profesionalni izazov i podsticaj za unapređenje rada nacionalnog teatra, kao jedne od najznačajnijih institucija kulture u svakoj državi, pa i u Crnoj Gori.
Slobodan sam ustvrditi da u svakom sistemu, pa i u našem ima prostora za unapređenje. U tom kontekstu, želio bih da ukažem na činjenicu da je normativni okvir u oblasti pozorišne djelatnosti prilično anahron i da se nije mijenjao u proteklih nešto duže od 20 godina, pa njegovo inoviranje smatram apsolutnim prioritetom u cilju unapređenja pozorišne umjetnosti i stvaralaštva.

Što se CNP-a tiče, sve što pozorišna djelatnost traži i podrazumijeva ostaće u fokusu našeg daljeg djelovanja - poput podmlađivanja ansambla, pažljivog promišljanja sezone, rada na novim produkcijama, učešća na festivalima i gostovanja u zemlji i inostranstvu. Takođe, kvalitet umjetničke produkcije umnogome zavisi od pozorišne infrastrukture i modernizacije tehničko-tehnološke baze na čijem unapređenju radimo u skladu s administrativnim i finansijskim mogućnostima.

To su sve primarne i kontinuirane aktivnosti koje proizilaze iz same prirode pozorišne djelatnosti, čijom se realizacijom stvaraju bolji uslovi za saradnju sa srodnim institucijama na širem planu, otvaraju mogućnosti da naš mladi kreativni potencijal dobije dodatan prostor za svoja prva umjetnička iskustva, proširuju mogućnosti saradnje sa nezavisnim sektorom u kulturi. Istovremeno, te aktivnosti nacionalni teatar pozicioniraju i kao kohezionu snagu za konstruktivni umjetnički dijalog, jačanje povjerenja među različitim akterima našeg scenskog pregalaštva, ali i istinsko poštovanje različitosti u crnogorskom kulturno-umjetničkom stvaralaštvu.

Završena je 70. sezona, slavili ste jubilarnu godišnjicu rada. Koliko Vas decenije postojanja i rada jedne od najznačajnijih institucija kulture obavezuju (opterećuju) u radu i planiranju budućih poteza?

Kontinuitet u radu institucija je svojevrsna tradicija koja nosi obilježja našeg kulturno-istorijskog identiteta. U odnosu na taj kontekst, decenije rada jedne institucije, odnosno taj kontinuitet doživljavam kao obavezu da se nastavi sa srodnim aktivnostima na način primjeren zahtjevima vremena koje živimo. Ta obaveza je veoma izazovna i stimulativna kada govorimo o planiranju budućih poslovnih poteza, a nikako opterećujuća.

Da li već sada razmišljate o sljedećoj sezoni i šta možemo da očekujemo?

Zagovornik sam načina rada koji obezbjeđuje blagovremeno, profesionalno i stručno kreiranje programa i vođenje poslovne politike. Zato je CNP sa pripremama za novu pozorišnu sezonu otpočeo već u prethodnom periodu. Iako je javnost o tome informisana, želio bih da podsjetim i da je rad na novom autorskom projektu reditelja Borisa Liješevića, radnog naziva “D(r)ugovi”, počeo prvih dana juna, a planirano je da tom premijerom otvorimo novu pozorišnu sezonu. Takođe, finalizujemo dogovore s autorima iz Crne Gore i regiona čija nas ostvarenja očekuju u 71. sezoni.