B.Bu. [ n1 ]

KROZ ISTORIJU

Žene pronalazačice čije su zasluge preuzeli muškarci

Biti žena može biti teško. Zarađuju manje novca, suočavaju se sa stalnim seksizmom. Pored toga, nekim ženama su uskraćene i zasluge za naporan rad. Od WiFi-ja do pelena, od kompjuterskog jezika do DNK i putanje za slijetanje na Mjesec, ispostavilo se da ženama izumiteljkama treba da budemo zahvalni za mnogo toga.

Kroz istoriju, mnoge žene su dale ključne doprinose u nauci i tehnologiji, ali zbog seksizma i diskriminacije, nisu uvijek dobijale priznanja koja su zaslužile. Često su muškarci preuzimali zasluge za njihova otkrića, ostavljajući ove izuzetne žene u sjenci.

Evo nekoliko važnih primjera žena čiji su pronalasci i otkrića nepravedno pripisani muškarcima, iako njihova dostignuća i dalje oblikuju svijet u kome živimo.

Liza Majtner: Nuklearna fisija

Liza Majtner, austrijska fizičarka, otkrila je da atomska jezgra pucaju tokom određenih reakcija, čime je postavila osnovu za nuklearnu fisiju. Nažalost, zasluge za ovo otkriće pripisane su njenom laboratorijskom kolegi Otu Hanu, koji je 1944. godine dobio Nobelovu nagradu za hemiju.

Margaret Najt: Papirne kese sa ravnim dnom

Margaret Najt je 1868. godine osmislila mašinu koja je formirala papirne kese sa ravnim dnom. Međutim, dok je njen model bio u razvoju, muškarac po imenu Čarls Anan ukrao je ideju i patentirao je. Iako je Anan inicijalno dobio priznanje, Najt je pokrenula tužbu i dobila prava na svoj izum 1871. godine.

Ada Lavlejs: Prvi kompjuterski algoritam

Sredinom 19. vijeka, Ada Lavlejs je napisala instrukcije za prvi kompjuterski program. Ipak, priznanje za njen rad često je pripisivano matematičaru Čarlsu Bebežu, koji je konstruisao prvu mehaničku mašinu.

Ketrin DŽonson: Putanja za slijetanje na Mjesec

Ketrin Džonson, koju su zvali „računar“, otkrila je putanju za letove svemirskih brodova Freedom 7 i Apolo 11, čime je omogućeno uspješno slijetanje na Mjesec 1969. godine. Nažalost, njene muške kolege često su ignorisale njen rad, a suočavala se i sa rasnom diskriminacijom.

Kares Krozbi: Moderni grudnjak

Kares Krozbi je razvila prvi moderni grudnjak, umorna od nošenja korzeta. Na kraju je prodala patent Warner Brothers Corset Company, a njeno ime je zaboravljeno u istoriji mode.

Elizabet Mejdži Filips: Igra Monopol

Elizabet Mejdži Filips osmislila je originalnu igru „Landlord's Game” 1903. godine, kao protest protiv monopolista poput Endrjua Karnegija i Džona Rokfelera. Ipak, igra Monopol je postala poznata tek kada je Čarls Darou prodao ideju Parker Brothers kompaniji 1935. godine.

Hedi Lamar: Bežična komunikacija

Holivudska zvijezda Hedi Lamar radila je na razvoju tehnologije „frekventnog skakanja” tokom Drugog svjetskog rata, što je trebalo da spriječi prisluškivanje vojnih radija. Ipak, američka mornarica je ignorisala njen patent. Godinama kasnije, Lamar je posthumno dobila priznanje za svoj rad.

Dr Grejs Marej Hoper: Računarski programski jezik

Hoper je stvorila prvi alat za kompajliranje računarskog jezika za programiranje računara Harvard Mark I - IBM-ovog računara koji je često korišćen za napore u Drugom svjetskom ratu. Kompajliranje je proces prevođenja izvornog koda, napisanog u nekom programskom jeziku (kao što su C, Java ili Python), u izvršni (mašinski) kod koji računar može direktno da izvršava.

Iako je u istoriji zabilježeno da je Džon fon Nojman pokrenuo prvi program računara, Hoper je ta koja je izmislila kodove za njegovo programiranje. Jedan od pionirskih programskih jezika, COBOL, danas se široko koristi.

Vera Rubin: Tamna materija

Astrofizičarka Vera Rubin je potvrdila postojanje tamne materije u atmosferi tokom rada sa Kentom Fordom šezdesetih i sedamdesetih godina prošlog vijeka. Iako su njeni doprinosi bili ključni, nije dobila priznanje koje je zaslužila.

Rozalind Frenklin: Dvostruka spirala DNK

Rozalind Frenklin je snimila rendgenske fotografije DNK koje su otkrile njenu pravu strukturu kao dvostruku spiralu. Ipak, naučnici Džejms Votson i Frensis Krik su dobili Nobelovu nagradu za otkriće strukture DNK, dok je Frenklin ostala u sjenci.