Mi.M. [ CDM ]

Zeković: Prijava zbog ratnog zločina u jami Kunovo Prisoje

Specijalnom državnom tužilaštvu (SDT) Crne Gore podnijeta je krivična prijava protiv za sada nepoznatih članova i simpatizera Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) u Crnoj Gori zbog osnovane sumnje da su počinili ratni zločin na način što su vansudski pogubili za sada nepoznati broj osoba, a njihova tijela bacili u jamu na području Kunovog Prisoja u Stavoru, kod škole, granica između Štitara i Oraha, Prijestonica Cetinje, kazao je Aleksandar Saša Zeković, član Građanske inicijative “21. maj” i bivši generalni sekretar Crnogorskog helsinškog komiteta za ljudska prava.

“Istorijski izvori ukazuju da je dio žrtava u teškom, ranjenom stanju, navodno danima umirao u jami, a srodnici i seljani im nijesu mogli pomoći zbog nepristupačnosti. Tokom 1941-1945, a naročito tokom 1941. i 1942. godine, na teritoriji Prijestonice Cetinje, u jami u Kunovo Prisoju ubijeno je i bačeno u jami više desetina osoba – učitelja, trgovaca, oficira bivše crnogorske kraljevske vojske, pravoslavnih sveštenika, uglednih seljaka – samo zato što su bili neutralni ili nijesu podržavali ideologiju KPJ u Crnoj Gori. Takvo pojedinačno djelovanje bilo je protivno narodnooslobodilačkom programu i djelovanju KPJ i predstavljalo je vid klasnog obračuna koji, u tom trenutku, nije bio odobren od strane Centralnog komiteta KPJ”, ističe Zeković.

Krivična prijava je, dodaje Zeković, uglavnom utemeljena na memoarima Todora Milovog Borozana, koje su za štampu priredili ugledni naučnici, akademik prof.dr Šerbo Rastoder i mr Novak Adžić. Zvanični izdavač knjige je Prijestonica Cetinje.

“Uz aktivnosti Državnog tužilaštva, naše društvo treba “zrelu kulturu sjećanja”. To treba da podrazumijeva i diskusiju o (po)ratnim pojedinačnim partizansko-komunističkim egzekucijama, nikako da ih ignoriše, jer se onda kompletna tematika Drugog svjetskog rata postepeno ali i sve više “prepušta” revizionistima. Važno je da sadašnje i nove generacije naučimo da čuvaju i prenose antifašističku prošlost i vrijednosti u budućnost, dosljedno, bez nepotrebne idealizacije, jer ih pojedinačni zločini svakako ne mogu i neće ih dovesti u pitanje. Socijalističke vlasti, i nauka tokom tom perioda, decenijama su ove zločine nazivale “lijevim greškama”, ističe Zeković.

Različiti istorijski izvori, dodaje, ukazuju da su se u jami Kunovo Prisoje u Stavoru nalazili i posmrtni ostaci sveštenika Petra Vujovića, paroha meteriško-drušićkog, koji su od strane porodice izvađeni i sahranjeni 1942. godine.

“Pretpostavke su da se u jami i dalje nalaze i posmrtni ostaci uglednih trgovaca iz Rijeke Crnojevića, iz bratstva Gazivoda. Za razliku od drugih republika bivše SFR Jugoslavije, od kojih su Slovenija i Hrvatska danas ugledne članice EU i NATO, u Crnoj Gori uglavnom nijesu sprovođena privatna ili tajna istraživanja jama kao masovnih grobnica. Izuzetak je, na određeni način, jama “Kotor” u Nikšiću”, dodaje Zeković.

Predložene su, krivičnom prijavom, određene dokazne i službene radnje.

“Prije svega da se javnost pozove da se podrže, saznanjima, policijske i tužilačke aktivnosti povodom navoda da se na teritoriji Prijestonice Cetinje nalaze jame u kojima se navodno nalaze posmrtni ostaci žrtava iz Drugog svjetskog rata, civila koji nijesu bili učesnici sukoba nego su stradali iz ideoloških odnosnih klasnih razloga. Saznanja građana mogu biti od ključne pomoći da se konačno utvrde sve lokacije sa kosturnim ostacima ali i utvrde potomci onih za koje se pretpostavlja da su stradali u ovoj ili nekoj drugoj jami na teritoriji Prijestonice Cetinje. Naročito, treba ohrabriti i mogućnost anonimnog dostavljanja informacija ukoliko se građani plaše osude okoline i etiketiranja da su navodno pristalice revizionizma ili domaćih izdajničkih pokreta što je u Crnoj Gori česta pojava kada se iznose činjenice koje nijesu afirmativne u odnosu na socijalističku prošlost”, navodi zeković.

Predloženo je i da se naloži terensko speološko istraživanje ili snimanje unutrašnjosti jame kako bi se utvrdilo da li u jami ima kosturnih ljudskih ostataka.

“Ukoliko ima, nakon uviđaja, odrediti ekshumaciju i identifikaciju pronađenih posmrtnih ostataka, utvrditi tačan uzrok smrti i druga neophodna vještačenja kako bi se potom posmrtni ostaci predali porodicama u cilju organizovanja dostojne sahrane ili Prijestonici Cetinje kako bi organizovala sahranu ostataka u zajedničkoj spomen kosturnici”, ističe Zeković.

Takođe, predloženo je prikupljanje obavještenja od potomaka stradalih u jami, konsultovanje arhivske i bibliotečke građe koja se odnosi na ovaj događaj, djelovanje narodnooslobodilačkog pokreta, kao i na rad Centralnog komiteta KPJ, presuda Evropskog suda za ljudska prava i tekovina Savjeta Evrope kao i naučni i publicistički rad nekoliko stvaralaca.