Dragan Maksimović (Banjaluka)  [ DW ]

12. 02. 2025. 13:27 1

Republika Srpska: 9. januar pada na Sretenje

Prošlogodišnja Deklaracija Svesrpskog sabora definisala je između ostalog obilježavanje Dana državnosti Srbije zajedno sa Republikom Srpskom, što će ove godine prvi put biti realizovano. Dvodnevna manifestacija u Banjaluci i jedan dan u Sremskoj Mitrovici, „dokaz je sabornosti srpskog naroda sa obje strane Drine“.

„Predsjednik Vučić će doći 13. i 14. u Banjaluku, a onda ćemo mi otići u Srbiju i nastaviti obilježavanje“, potvrdio je predsjednik RS Milorad Dodik, dolazak najvišeg političkog vrha Srbije, podsjećajući da je Sretenje kao praznik definisan Deklaracijom Svesrpskog sabora.

Novi politički okvir

Rukovodstvo RS „raduje se da sa Srbijom obilježava zajedničke praznike“, ali se odmah nakon potpisivanja Deklaracije otvorilo pitanje da li vlast u Banjaluci želi da ostavi po strani 9. januar i time na neki način ispoštuje odluku Ustavnog suda BiH, koji je još prije nekoliko godina utvrdio da je datum obilježavanja neustavan i diskriminatorski po druga dva naroda u Bosni i Hercegovini.

U dokumentu koji je usvojen prošle godine u parlamentima Srbije i RS, navedeno je da je Sretenje 15. februar Dan državnosti Srbije i Dan državnosti Republike Srpske koji treba „ujedinjeno i zajednički proslavljati“.

„Svesrpski sabor očekuje da Republika Srpska nastavi da obilježava 9. januar kao Dan nastanka Republike Srpske i krsnu slavu“, navodi se pored ostalog u Deklaraciji.

Ipak, mnogi taj potez vide kao pokušaj stvaranja novog političkog okvira u kojem bi se, umjesto 9. januara kao Dana RS, našao 15. februar Dan državnosti Srbije, kao centralna tačka tog procesa.

„Na prvi pogled takav potez može da djeluje kao pokušaj izlaska iz pravnog ćorsokaka u kojem se RS nalazi zbog odluka Ustavnog suda BiH i međunarodnih pritisaka. Međutim, kada se sagleda širi kontekst primjene deklaracije Svesrpskog sabora, jasno je da tu nije riječ o pukoj zamjeni datuma, već o kontinuitetu politike vezivanja RS za Srbiju, ovoga puta kroz jačanje narativa o jedinstvu ’srpskog svijeta’“, ističe komunikolog iz Banjaluke Mladen Bubonjić.

Opozicija se „lomi“ preko Dodika i Vučića

Što se tiče opozicije u Republici Srpskoj, ona je u političkom rascjepu. Djelovanje u uslovima podrške predsjedniku Srbije Aleksandru Vučiću s jedne i protivljenju odluka predsjednika RS, noćna je mora za njihove političke prvake. Kao što se kriju iza političkih floskula kada je riječ o studentskim protestima u Srbiji, podržavajući vlast u Beogradu, tako i sada imaju problem u razlučivanju političke stvarnosti, koju bi najradije da izbjegnu.

S jedne strane kritikuju bilo kakvo odustajanje od 9. januara kao „državotvornog datuma“, kako kaže prvi čovjek SDS Milan Miličević, što bi sa druge značilo da se uputi i kritika na zajedničko obilježavanje Sretenja, stavljajući ga pod nacionalni praznik.

„Deveti januar je Dan državnosti Republike Srpske i mi ga kao takvog doživljavamo, bez ikakve želje da bilo koga vrijeđamo. Ali isto tako, Dan državnosti Srbije, Sretenje... mi ćemo svakako učestvovati i podržavamo to kroz deklaraciju koja je donesena na Svesrpskom saboru, a opet na osnovu specijalnih veza Srbije i Republike Srpske. I mislimo da time nikoga ne ugrožavamo, već štitimo interese RS“, rekao je Miličević, uoči obilježavanja u Banjaluci.

Zajedničko obilježavanje nije dobro dočekano od bošnjačkih političara u Bosni i Hercegovini, od kojih neki taj čin vide i kao udar na suverenitet zemlje. Potpredsjednik Republike Srpske, Ćamil Duraković, stava je da to jasno pokazuje pretenzije Srbije za „srpskim svijetom“, te da se radi o diplomatskom skandalu na koji BiH mora da reaguje.

Redefinisanje statusa

„Na dan države čiji ste predsjednik, vi boravite na teritoriji druge države kako biste obilježili taj dan i to je jasna poruka da oni ne poštuju Bosnu i Hercegovinu, njen suverenitet i integritet, ma koliko to deklarativno govorili“, smatra Duraković, uz konstataciju da je to jasna poruka da se čini sve da se unutrašnja pitanja u BiH naruše.

U tom kontekstu reagovao je i bošnjački član Predsjedništva BiH Denis Bećirović, podsetivši na upozorenja koja je prošle godine iznio pred Savjetom bezbjednosti UN. Bećirović je tada govorio o Svesrpskom saboru kao opasnom antidejtonskom udaru na BiH, na šta je i sada podsjetio.

„Bez naknadne pameti, čvrsto stojim iza svojih riječi. Sada je svima jasno da sam u Njujorku, na sjednici Savjeta bezbjednosti UN, govorio istinu i činjenice, a da je protestno pismo Srbije generalnom sekretaru UN i predsjedniku Generalne skupštine UN zbog tog mog govora bilo obična obmana. Deklaracija tzv. Svesrpskog sabora predstavlja opasan antidejtonski udar na nezavisnost i suverenitet države Bosne i Hercegovine“, napisao je Bećirović, na društvenoj mreži Fejsbuk.

Politički vrh u Republici Srpskoj odbacuje takve navode, naglašavajući da time nikoga ne ugrožavaju, već da na taj način pokazuju jedinstvo srpskog naroda koje nikome ne bi trebalo da smeta. Komunikolog Mladen Bubonjić, smatra da je proslava Sretenja u RS dio šire strategije, čiji je cilj redefinisanje odnosa RS prema BiH i njeno postepeno preusmjeravanje prema Srbiji – iako to Deklaracijom ili bilo kojim drugom dokumentom nije zvanično navedeno.

„Jasno je da se Sretenje ne obilježava u Republici Srpskoj kao izraz istorijskog sentimenta, već kao politička poruka. To je još jedan korak u procesu institucionalnog i simboličkog vezivanja RS za Srbiju, pri čemu se ne radi samo o pitanju jednog datuma, već o trajnoj politici koja ima za cilj redefinisanje statusa RS unutar BiH“, zaključuje Bubonjić.