Metju Vard Agius  [ DW ]

21. 09. 2024. 13:25

Kako smanjiti rizik od poplava

Prva polovina septembra je, nakon obilnih padavina, donijela razorne poplave u Nigeriji, Mjanmaru, Češkoj, Budimpešti i drugim djelovima centralne Evrope. U avgustu su poplave pogodile Bangladeš i ostavile više od 500.000 ljudi bez čiste vode, higijenskih uslova, suve odjeće i drugih osnovnih potrepština, poput ljekova.

Vlade i zajednice širom svijeta traže strategije za ublažavanje i prilagođavanje novonastaloj situaciji u sprječavanju najgorih posljedica sve češćih i sve težih poplava.

Mobilne „poplavne barijere“ u Veneciji

Venecija, jedan od najpoznatijih evropskih gradova, suočava se sa dvostrukom egzistencijalnom krizom: kombinacijom podizanja nivoa mora usljed klimatskih promjena i polaganog potonuća grada u blatnjave temelje na kojima je izgrađen. Procjenjuje se da Venecija tone prosječno oko dva i po milimetara godišnje, i to u posljednjih 150 godina.

Neke studije sugerišu da bi veći dio grada mogao biti pod vodom do sredine sljedećeg vijeka — moderna Atlantida. Međutim, najveći izazov je poplava.

Planiranje sistema za sprječavanje poplava u Veneciji datira još iz 1980-ih. Izgradnja sistema MOSE počela je 2003. - sadrži četiri mobilne barijere na ulazima u lagunu koje odvajaju grad od mora.

Svaka barijera se sastoji od niza kapija koje se mogu podići kako bi se laguna odvojila od okolnog mora tokom visokih plimnih talasa.

Prolazne brane, kontrola poplava i „suve" brane u Japanu i SAD

Obično se brane koriste za blokiranje rijeka i kao sredstvo za skladištenje vode.

Međutim, prolazne brane su dizajnirane da omogućavaju protok vode tokom normalnih uslova. Umjesto da skladište vodu tokom sušnih perioda, aktiviraju se tokom ekstremnih vremenskih uslova: zatvaraju se i skladište vodu tokom poplave na gornjoj ravni, štiteći zemlju s druge strane strukture.

Kada se poplave povuku, voda se vraća u donji dio riječnog sistema.

Takve brane su izgrađene u Ohaju, u SAD, i u Japanu, duž reka Masudagava i Hata. Još jedna se gradi duž rijeke Asuva.

Kuće na stubovima, zidovi koji se razdvajaju i „samopodižuće kuće“

Stubovi su dugo korišćeni za zaštitu od poplava i za podršku kućama, koje nisu povezane ni sa jednim drugim objektom - to su sojenice. Međutim, ova ideja postaje sve popularnija u područjima koja se tek sada prilagođavaju ekstremnim vremenskim uslovima i poplavama.

Sojenice su uobičajene u malim ostrvskim državama, gdje se nivo mora brzo podiže, kao i na poplavnim ravnima u Aziji i Africi, druge zemlje sve više razmatraju ovakve tehnike za poboljšanje stanovanja.

U SAD propisi nalažu da stubovi moraju biti dovoljno jaki da izdrže poplave i vjetrove, a da pritom podignu zgradu dovoljno visoko da preživi poplavu koja se dešava jednom u sto godina.

U Ujedinjenom Kraljevstvu mehanički sistem podizanja razvijen je od strane kompanije FloodJack. On detektuje rast vode i aktivira sistem za podizanje temelja kako bi zaštitio kuće od oštećenja vodom.

Međutim, za neke zemlje čak ni podignute kuće više nisu dovoljne. Nakon katastrofalnih poplava na obali Meksičkog zaliva u SAD i u Australiji, neke vlade su uvele ograničenja na lokacije na kojima se kuće mogu ponovo graditi.

Iako ovo nisu tehnološke inovacije, ovakve inicijative se u politici sve više posmatraju kao efikasni načini za smanjenje gubitaka i štete.

Tehnologija za izgradnju barijera — od Holandije do Afrike

Izgradnja privremenih barijera protiv rastućih voda tokom poplave — ideja koju je razvila holandska kompanija SLAMDAM — pokazala se jednako efikasnom u afričkim zemljama kao i u Holandiji.

SLAMDAM se sastoji od cijevi koje se pune vodom i stvaraju privremeni zid ili barijeru koja zaustavlja vodu tokom poplave.

Koristile su ga zajednice u Burundiju, Nigeriji i Keniji, a uz to su uskladištenu vodu koristile za navodnjavanje tokom sušnih perioda.

„Prirodno zasnovano“ ublažavanje poplava — prilika za Aziju?

Nisu samo tehnološke inovacije te koje mogu pomoći zajednicama da riješe problem opasnih poplava. Neki regioni se okreću ekološkim intervencijama, što se ponekad naziva „rješenja zasnovana na prirodi“.

Ublažavanje poplava može uključivati upravljanje protokom vode između rijeka i poplavnih ravnica ili obnovu poljoprivrednih područja sa autohtonom vegetacijom, kako bi se podstaklo efikasnije skladištenje voda tokom vremenskih nepogoda.

Druge ideje uključuju ponovno uspostavljanje pješčanih dina i mangrovih šuma — specifična vrsta šume koja raste u priobalju i štiti od erozije tla, poplava i oluja — kako bi se obezbijedile prirodne barijere od poplava.

Takve inicijative se smatraju „zelenom infrastrukturom“ i sprovode se širom svijeta.